1. PP dự báo trong GD:

1.1 KN DB:

Dự báo được hiểu là những kiến giải có căn cứ khoa học về các trạng thái khả dĩ của đối tượng dự báo trong tương lai, về các con đường khác nhau, thời hạn khác nhau để đạt tới trạng thái tương lai đó.

1.2 PP DB:

PP DB là tập hợpcác thao tác và thủ pháp tư duy, cho phép trên cơ sở phân tích các dữ kiện quá khứ và hiện tại, các mối liên hệ bên trongvà bên ngoài của đối tượng dự báo cũng như việc đo lường các dữ kiện, các mối lien hệ đó trong khuôn khổ của hiện tượng hoặc quá trình đang xét để đo đếm những phán đoán có độ tin cậy nhất định về tương lai của đối tượng dự báo.

a, PP DB có thể phân thành 2 nhóm:

(1) nhóm các PP trực cảm:

- các pp đánh giá chuyên gia cá thể/ các pp đánh giá chuyên gia tập thể/ pp Delphi/ pp phỏng vấn/ pp ủy ban/ pp phân tích/ pp tấn công não/ pp kịch bản/ pp phân tích hình thái/

(2). Nhóm các pp hình thức hóa gồm: các pp loại suy/ các pp mô hình hóa/ pp PERT/ pp ma trận/ các pp toán học như bình phương tối thiểu, san chuỗi động, trung, bình trượt/ san chuỗi thích nghi…/ pp mô phỏng/.

b, một số pp dự báo trực cảm ứng dụngtrong qlgd:

1. pp đánh giá bằng tập thể chuyên gia: thực chất của pp đánh giá bằng tập thể chuyên gia để soạn thảo các dự báo là việc xác định sự phù hợp ý kiến của các chuyên gia về các phương hướng triển vọng sự phát triển của đối tượng dự báo. Nội dung của pp:

- thành lập 1 nhóm công tác. Nhóm này có nhiệm vụ trưng cầu ý kiến của các chuyên gia, xử lý tài liệu và phân tích kết quả của việc đánh giá chuyên gia tập thể. Nhóm này cũng phải chỉ định các chuyên gia mà họ sẽ lấy ý kiến. khó khăn lớn nhất đối với nhóm công táclà việc tìm kiếm những chuyên gia có trình độ hiểu biết thích hợp với việc dự báo sự triển vọng của đối tượng.

- Trước khi tiến hành trưng cầu ý kiếncác chuyên gia, cần phải làm chính xác các phương hướng cơ bản sự phát triển của đối tượng dự báo, phải xác định các mục tiêu, các pp, phương tiện để đạt được các mục tiêu. Sau cùng là xây dựng hệ thống các câu hỏi đề nghị các chuyên gia cho ý kiến trả lời.

- Khi tiến hành trưng cầu ý kiến của các chuyên gia, phải bảo đảm sao cho các chuyên gia có sựthông hiểu thống nhất các câu hỏi đã nêu và đảm bảo tính độc lập ý kiến của các chuyên gia.

- Tiến hành xử lý các đánh giá của mỗi chuyên giađể rút ra ý kiến chung của các chuyên gia đã tham gia cuộc phỏng vấn nhàm làm cơ sở cho việc tổng hợp các giả thuyết và phương án về sự phát triển của đói tượng. sự đánh giá cuối cùng có thể là phán đoán trung bình, hoặc trung bình số học các đánh giá của tất cả các chuyên gia, hoặc trung bình có trọng số…

2. PP tấn công não: đây là 1 dạng của pp chuyên gia. PP này cho phép các chuyên gia, các nhà khoa học phát huy khả năng sáng tạo của mình 1 cách tích cực nhất. các chuyên gia dự “cuộc họp” tự do nêu ra các phương án , các giả thuyết, các hướng phát triển của đối tượng dự báo. Các ý kiến nàyđều được ghi thành 1 danh sách các ý kiến chung của “hội nghị” . sau đó điều khiển “cuộc họp” cùng với những người tham dự tổng hợp và lựa chọn để tạo thành các phương án, phương hướng chung của tập thể “hội nghị”

3. pp hội đồng chuyên gia: 1 nhómcác chuyên gia được mời ngồi vào 1 bàn tròn để làm việc dự báo, VD nhóm chuyên gia về công nghệ GDcó thể phỏng đoán những thay đổi cơ bản sẽ đến trong 25 năm tới khi máy tính được sử dụng trong trường học.

4. PP nhóm ko chính thức: khác cơ bản với pp hội đồng chuyên gia là các chuyên gia làm việc độc lập.

Quá trình tiến hành: tiến trình được bắt đầu với 1 vấn đề được nêu ra cho nhóm. Ví dụ yêu cầu mô phỏng những nét cơ bản về CSVC của 1 trường học trong time 25 năm tới. vấn đề sẽ được làm rõ với các hoạt động sau:

+ tạo ra các ý tưởng: mỗi thành viên của nhóm viết vào 1 mẩu giấy những ý tưởng của mình. Các ý tưởng đó sẽ được sinh ra thành những mệnh đề hoặc những cụm từ tóm tắt. lúc này chưa thảo luận. \

+ sắp xếp các ý kiến đề xuất: các đề xuất được người điều khiển nhom (chủ toạ) tập hợp và sắp xếp vào 1 tờ giấy hoặc viết lên bảng để mọi người đều thấy toàn danh sách các đề xuất

+ thảo luận: mỗi đề xuất đưuọc thảo luận để làm rõ ý nghĩa của nó. Mục đích của bước này là để mọi thành viên của nhóm hiểu được các đề xuất đã nêu ra.

+ bỏ phiếu sơ bộ về tầm quan trọng: mỗi thành viên chọn hững đề xuất quan trọng nhất từ danh sách của các đề xuất và viết lại vào 1 tờ giấy khác. Người điều khiển (chủ toạ) tập hợp các tờ giấy này.

+ bỏ phiêud cuối cùng: lặp lại bước 4: các đề xuất có số phiếu tán thành nhiều nhất được coi là những quyết định của nhóm.

5. PP Delphi: được áp dụng và lần đầu tiên được công bó vào năm 1964 trong công trình “khảo sát các khả năng dự báo dài hạn” pp này được xây dựng trên nguyên tắc sau. Pp Delphi cho phép khái quát ý kiến của các chuyên gia riêng lẻ thành ý kiến chung của 1 nhóm chuyên gia. PP này có 3 đặc điểm phân biệt với các pp đánh giá chuyên gia khác: a) sự giấu tên các chuyên gia; b) ko yêu cầu sự có mặt của các thành viên của nhóm; c) việc sử dụng các kết quả của vòng phỏng vấn trước làm nội dung cho vòng phỏng vấn lần sau; d) đặc trưng thống kê của các trả lời được gộp thành nhóm.

- 1 vấn đề (đối tượng dự báo) được nêu ra để khảo sát. Ví dụ: các chuyên gia cần dự báo sự phát triể của GD trong 25 năm tới

- các phiếu phỏng vấn được gửi tới các chuyên gia.

- từng chuyên gia điền vào các phiếu phỏng vấn và trả lại

- các kết quả của vòng thăm dò lần đầu được phân tích và biên soạn lại (thông thường là dưới dạng thống kê) rồi gửi lại cho các chuyên gia.

- các chuyên gia xem lại kết quả của vòng đầu và lại phát biểu ý kiến của mình dựa vào các câu hỏi gốc. họ tự do đồng ý hay phản đối với các ý kiến được nêu ra của các chuyên gia khác. Nếu họ phản đối họ phải tự nêu ra lý do. Đó là vòng thăm dò thứ 2

- các ý kiến lại được thu thập 1 lần nữa, chúng được phân tích, tổng hợp, giống như ở bước 4

- các bước 5 và 6 được nhắc lại với số lần cần thiết tuỳ thuộc vào mức độ yêu cầu của đói tượng dự báo

- kết quả cuối cùng được thông báo tới tất cả những người tham gia.

=> từ khi ra đời đến nay pp Delphi đã ko ngừng được hoàn thiên và có những biến thể nhất định để có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của dự báo. Khó khăn nhất của pp này là tìm được các chuyên gia giỏi để có thể xây dựng và xử lý các câu hỏi và trả lời và việc ứng dụng các công cụ thống kê toán học hợp lý trong mỗi trường hợp cụ thể