1. Cá nhân - cá thể người với tính cách là sản phẩm của sự

phát triển xã hội, là chủ thể của lao động, của mọi quan hệ xã hội

và của nhận thức. Cá nhân là một con người hoàn chỉnh trong sự

thống nhất giữa khả năng riêng có của người đó với chức năng xã

hội do người đó thực hiện. Trong mối quan hệ với tập thể, cá nhân

như là "bộ phận" của cái toàn thể, thể hiện bản sắc của mình

thông qua tập thể nhưng không "hoà tan" vào tập thể.

2. Tập thể là hình thức liên hệ các cá nhân thành từng nhóm

có tính chất xã hội xuất phát từ lợi ích, nhu cầu về kinh tế, chính

trị, đạo đức, thẩm mỹ, quan điểm khoa học, tư tưởng, nghề nghiệp

v.v.. Do đó, trong xã hội có nhiều tập thể khác nhau.

3. Quan hệ giữa cá nhân và tập thể là mối quan hệ biện

chứng có mâu thuẫn.

- Bản chất của quan hệ giữa cá nhân và tập thể là quan hệ

lợi ích - cái móc nối, liên kết hoặc chia rẽ các thành viên. Trong tập

thể có bao nhiêu thành viên (cá nhân) là bấy nhiêu lợi ích. Lợi ích

lại được thể hiện ở nhu cầu - nhu cầu vật chất và văn hoá tinh

thần. Nhu cầu của mỗi cá nhân trong tập thể là không hoàn toàn

như nhau. Mặt khác, khả năng của tập thể thoả mãn nhu cầu cá

nhân thường thấp hơn yêu cầu về nhu cầu của mỗi cá nhân xét về

số lượng, chất lượng và tính đa dạng của nó.

Bản chất của mỗi cá nhân lại không thể tồn tại và phát triển

một cách cô lập, độc lập hoàn toàn với những cá nhân khác và với

tập thể. Đó là cơ sở hình thành tính tập thể, tính cộng đồng, tính

nhân đạo của nhân cách.

- Tuỳ theo tính chất của mâu thuẫn và khả năng giải quyết

những mâu thuẫn đó, mà quan hệ giữa tập thể và cá nhân có thể

được duy trì, phát triển hoặc tan rã.

- Những tập thể bảo đảm sự ổn định về tổ chức và phát triển

của cá nhân thì tập thể đó sẽ được củng cố và phát triển. Tập thể

bền vững là tập thể được xây dựng trên nguyên tắc: Kết hợp hài

hoà lợi ích, nhu cầu cá nhân với lợi ích, nhu cầu tập thể; sự tương

trợ theo tinh thần hữu ái; hiểu rõ và thực hiện nghĩa vụ đối với tập

thể; bình đẳng trong tập thể; tôn trọng tập thể và các quyết định

của tập thể, có ý thức trách nhiệm trước tập thể về hành vi của

mình; tập thể luôn luôn quan tâm đến cá nhân, đến việc thoả mãn

lợi ích và nhu cầu chính đáng của cá nhân, đến sự phát triển tài

năng và phẩm chất của cá nhân v.v.. Xây dựng mối quan hệ đúng

đắn giữa cá nhân và tập thể cần phải chống hai khuynh hướng:

tuyệt đối hoá tập thể, bắt cá nhân phải hy sinh một chiều; và

khuynh hướng tuyệt đối hoá lợi ích cá nhân một cách cực đoan

theo chủ nghĩa cá nhân.