Lật án kinh thành

Gió thu lùa qua từng ngõ nhỏ Thượng Uyên, mang theo hơi lạnh khô ráo. Lá cây khẽ run dưới chân người, như thầm thuật lại những điều mà miệng người không dám nói thành lời.

Thúc Tư Kỳ ngồi trong xe ngựa, không mặc triều phục, chỉ khoác trường bào vải thô màu xanh sẫm, tóc búi gọn, không cài ngọc trâm. Từ sau vụ sứ đoàn Tây Di rời đi, nàng thả lỏng bản thân vài ngày, nhưng càng đi, càng nghe dân tình xì xào, trong lòng lại càng chẳng yên.

Không phải vì thiếu ăn thiếu mặc. Mà vì bất công.

"Vương gia, người lại muốn tới khu phía tây sao?" – Tứ Nhi vén rèm hỏi nhỏ, vừa quen vừa bất an.

Thúc Tư Kỳ gật đầu, khẽ nói:
"Lần trước nghe thấy chuyện tiểu cô nương bị đuổi khỏi phú hộ, bản vương muốn biết cuối cùng nàng ta sống ra sao."

Tứ Nhi mím môi, không hỏi thêm gì nữa. Nàng biết, từ sau cái lần "vô tình" đi ngang chợ, Vương gia không còn chỉ nghe mà đã bắt đầu nhớ. Nhớ từng cái tên, từng tiếng thở dài.

Bảy ngày liên tiếp, nàng đi qua bốn khu phố, ba lần ghé trà lâu, hai lần ngồi nghe tụ họp ngoài chợ. Không cần nói gì, chỉ cần nghe, ghi nhớ, rồi về lật sách cũ trong thư phòng.

Hồ sơ hình án các huyện nộp về luôn có một phần chép tay gửi riêng vào Nội Các – nơi xưa nay chỉ quan trọng án lớn. Nhưng Thúc Tư Kỳ không phải người khác.

Nàng đọc kỹ từng dòng. Có vụ án phú hộ chiếm đất, đơn tố bị "thất lạc"; có vụ trẻ con bị thương vì quan sai đập cửa nhầm nhà; có người bị bắt oan vì giống hình dáng kẻ trộm trong lời khai mơ hồ... Tất cả đều "không đủ căn cứ" hoặc "đã giải quyết ổn thỏa".

Chẳng ầm ỹ, chẳng gõ trống khua chiêng. Nàng chỉ phái người đến nha môn các quận lấy lại hồ sơ bản gốc. Một tờ, rồi hai tờ, thành chồng. Mỗi đêm đọc đến gần canh tư.

Đến một ngày, quan lại trong kinh phát hiện, người ta đến gõ cửa không còn là dân thường thưa kiện, mà là một tiểu thị vệ áo đen, không nói tên, chỉ chìa ra một dấu triện nhỏ màu bạc.

Nha môn nào cũng nhận ra: đó là dấu riêng của Nhiếp chính Vương.

—

"Thưa đại nhân... chuyện này là sao ạ? Hồ sơ vụ án Từ phú hộ ép bán ruộng, người ta lấy rồi..."

"Không phải vụ ấy đã xử dứt rồi sao? Có lệnh điều lại hồ sơ?"

"Người mang lệnh không nói gì, chỉ cười rồi đi..."

Không ai trong nha môn dám công khai phản đối. Nhưng đồn thổi bắt đầu lan rộng: Nhiếp chính Vương hình như đang điều tra lại vụ án cũ.

Ban đầu mọi người bán tín bán nghi. Nhưng đến khi lệnh thứ tư gửi tới Tri phủ Thượng Uyên, yêu cầu liệt kê toàn bộ án bị xử "vô căn cứ" trong năm năm gần nhất, không ai còn nghi ngờ gì nữa.

—

"Làm vậy để làm gì chứ..." – Một viên lại trong thư phòng Nội Các lẩm bẩm.

Một người khác đáp, giọng trầm hơn:
"Ta nghe nói... là do dân chúng truyền tai nhau. Vương gia xuống phố, nghe thấy nhiều chuyện không giống hồ sơ tấu trình."

"Nghe là một chuyện, nhưng Vương gia lại thật sự đi điều tra. Người khác chắc không để ý."

Người đầu tiên thở dài:
"Ta thấy không giống xưa nữa rồi..."

—

Bên trong phủ Kỷ vương, đèn lồng treo ngoài thư phòng cháy suốt đêm. Trong căn phòng ngăn nắp, từng sấp hồ sơ được đặt cẩn thận bên cạnh bản đồ thành Thượng Uyên. Chấm đỏ dày đặc dần hiện lên như mạng lưới.

Thúc Tư Kỳ khoanh tay đứng trước giá thư, mắt dừng ở những nơi vốn tưởng yên ổn: chợ Tân Xuyên, phường Bích Đào, bến đò Vĩnh Tây...

"Vương gia," – một ẩn vệ quỳ phía sau, giọng trầm, "đa số vụ liên quan đến đất đai, tiền bồi thường và thương nhân. Một số người bị xử oan nhưng không dám ra mặt."

"Còn các vị quan cũ từng xử qua những vụ này?"

"Hoặc đã thăng chức, hoặc đã bị điều đi, cũng có người... mất tích đột ngột."

Thúc Tư Kỳ gật đầu, không nói gì. Tay nàng lật sang một bản chép tay thô ráp, nét chữ xiêu vẹo, rõ ràng là người thường dân viết:

" nữ nhi ta không lấy trộm. Ta thề trên phần mộ tổ tiên. Nhưng họ vẫn đánh nó. Ta không có bạc. Ta chỉ mong được nghe một câu công bằng..."

Tờ giấy nhàu nhĩ, không có đóng dấu tiếp nhận. Chỉ kẹp trong tập đơn "bị loại vì chữ xấu".

—

Trưa hôm sau, trong lúc quan lại nghĩ Vương gia đã rảnh tay để chuẩn bị tiếp tục chuyện sứ đoàn, thì một lệnh mới lại được gửi đi:

"Lập danh sách quan lại từng xử qua các vụ có dấu hiệu oan khuất, điều tra lại quy trình xử án. Mỗi tuần báo cáo một lần."

Không ai phản đối. Không phải vì sợ, mà vì... chẳng có ai biết rõ Nhiếp chính Vương sẽ đích thân đến đâu, vào lúc nào.

Chỉ có điều, từ hôm đó, trong dân gian bắt đầu râm ran:

—"Nghe nói có một vị đại nhân cưỡi ngựa đen, không cần trống chiêng cũng làm người ta sợ run."

—"Không phải do hung dữ, mà do... người ấy biết nghe."

—"Lần đầu có người tra chuyện nhỏ như gà mất, chó bị đánh..."

—"Dân lành không còn phải chọn im lặng nữa."

Tứ Nhi đem mấy lời ấy về kể, mắt sáng như sao.

Thúc Tư Kỳ đang viết thư pháp, chỉ nhẹ nhàng nói:

"Lật án không phải để cho oai. Mà để đừng có thêm vụ nào bị vùi như cũ."

Nét mực trên giấy kéo dài, như một mũi kiếm âm thầm vạch lại lằn ranh đúng sai.