Câu 2: Phân tích mối quan hệ giữa VC và YT theo quan điểm của chủ nghĩa DVBC. Vai trò của nó đối với nhận thức khoa học và thực tiễn cách mạng hiện nay? Đảng ta đã vận dụng quan điểm này  trong đường lối đổi mới đất nước ntn?

 1. Khái niệm:

+ Vật chất: là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không phụ thuộc vào cảm giác.

+ Ý thức: là sự phản ánh năng động, sáng tạo TGKQ vào trong đầu óc của con người trên cơ sở thực tiễn.

theo quan điểm của chủ nghĩa DVBC ý thức có nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc xã hội

-          Nguồn gốc tự nhiên: nhận tố tạo thành nguồn gốc tự nhiên của ý thức là bộ óc con người và hoạt động của nó cùng mối quan hệ giữa con người với thế giới khách quan: trong đó thế giới khách quan tác động đến bộ óc con người, từ đó tạo ra khả năng hình thành ý thức của con người về thế giới khách quan.

-          Nguồn gốc xã hội: có rất nhiều yếu tố cấu tạo nên nguồn gốc xã hội của ý thức  nhưng trong đó cơ bản nhất và trực tiếp nhất là nhân tố lao động và ngôn ngữ.

2. Mối quan hệ biện chứng giữa VC và YT

2.1. Vai trò của VC đối với YT

 Trong mối quan hệ với YT, VC là cái có trước, YT là cái có sau, VC là nguồn gốc của YT, VC quyết định YT, YT là sự phản ánh đối với VC.

VC quyết định sự ra đời của YT

VC có trước, YT có sau. YT là sản phẩm của một dạng vật chất có tổ chức cao là bộ óc người nên  chỉ khi có con người mới có YT. Trong mối quan hệ giữa con người với thế giới VC thì con người là quá trình phát triển lâu dài của thế giới VC, là sản phẩm của thế giới VC. Các yếu tố tạo thành nguồn gốc tự nhiên, nguồn gốc xã hội của YT( bộ óc người, TGKQ tác động đến bộ óc gây ra hiện tượng phản ánh, lao động, ngôn ngữ) , hoặc chính bản thân thế giới VC( TG KQ) , or những dạng tồn tại của vật chất( bộ óc người. hiện tượng phản ánh, lao động ngôn ngữ) nên VC là nguồn gốc của YT.

VC quyết định bản chất của YT

YT là sự phản ánh thế giới VC, là hình ảnh chủ quan về TGVC nên nội dung của YT được quyết định bởi VC. YT mang bản chất của Lịch sử xã hội

c, VC quyết định sự biến đổi của YT

 Sự vận động và phát triển của ỶT, hình thức biểu hiện của YT bị các quy luật sinh học, các quy luật xã hội và sự tác động của môi trường sống quyết định. Những yếu tố này thuộc lĩnh vực vật chất nên vật chất không chỉ quyết định nội dung mà còn quyết định  cả hình thức biểu hiện cũng như sự biến đổi của YT.

à Giá trị phương pháp luận: Tôn trọng hiện thực khách quan, xuất phát từ tính khách quan của vật chất, có thaí độ tôn trọng đối với hiện thực khách quan, mà căn bản là tôn trọng quy luật , nhận thức và hành động theo quy luật, tôn trọng đối với vai trò quy định  của đời sống vật chất đối với con người, xã hội. điều đó dòi hỏi trong nhận thức và hành động của con người phải xuất phát từ  thực tế khách quan để xác định  mục đích, đề ra đường lối, chủ trương, chính sách, kế hoạch biện pháp, phải lấy thực tế khách quan  là cơ sở , phương tiện, phải tìm ra những nhân tố vật chất , tổ chức những nhân tố ấy thành lực lượng vật chất để hành động.

2.2 Vai trò của YT đối với VC

a. Vai trò  của YT đối với hành vi của con người và hoạt động xã hội

- là nhân tố đặc trưng cho hành vi con người: có ÝT( khác với động vật không có YT)

- Là cơ sở hoạt động cải tạo thế giới qua thực tiễn.

- là cơ sở sáng tạo cho hoạt động cải biển đời sống xã hội( Tri thức khoa học tác động vào sản xuất)

- YT có khả năng nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn

- Nhận thức về bản chất quy luật khách quan giúp xác định mục tiêu và phương hướng hoạt động

- đề ra biện pháp tổ chức thực hiện HĐ thực tiễnà cải biến thực tiễn.

- Bằng nỗ lực ý chí con người có thể thực hiện mục tiêu đề ra trong điều kiện vật chất cụ thể.

b. Phưong thức và điều kiện phát huy vai trò của YT.

- phương thức: đề cao tính tích cực của YT

- Điều kiện tác động: phụ thuộc Điều kiện khách quan và nhận thức chủ quan, điều kiện vật chất, điều kiện xã hội…

à Giá trị phương pháp luận: Phát huy tính năng động, sáng tạo của YT trong hoạt động của con người. điều này đòi hỏi con người phải tôn trọng tri thức khoa học, tích cực học tập, nghiên cứu để làm chủ khoa học và truyền bá nó vào quần chúng để nó trở thành tri thức, niềm tin của quần chúng, hướng dẫn quần chúng hành động, Mặt khác, phải tự giác tu dưỡng, rèn luyện để hình thành, củng cố nhân sinh quan cách mạng, tình cảm, nghi lực cách mạng để có sự thống nhất hữu cơ giưa tính khoa học và tính nhân văn trong định hướng hành động.

Thực hiện nguyên tắc tôn trọng khách quan phát huy tính năng động chủ quan trong nhậ thức và thực tiễn đòi hỏi phải phòng chống, khắc phục bệnh chủ quan duy ý chí, đó là hành động lấy ý trí áp đặt cho thực tế,  lấy ảo tưởng thay cho hiện thực, lấy ý muốn chủ quan làm chính sách… đây cũng là quá trình chống chủ nghĩa kinh nghiệm, xem thường tri thức khoa học, xem thường lý luận, bảo thủ,… trong hoạt động nhận thức và thực tiễn,

3. Sự vận động của đảng ta trong đường lối đổi mới của đất nước.

Như bạn biết, sau ngày 30/4/1975, nhà nước ta phát triển XHCN và xem Liên Xô như là một "hình mẫu" và rập khuôn 1 cách giáo đều theo mô hình xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô trong những hoàn cảnh và điều kiện đất nước khác biệt so với Liên xô như : Tập thể hóa công – nông nghiệp nhà nước nắm độc quyền về kinh tế dẫn đến việc hình thành cơ chế quan liêu bao cấp về kinh tế, ( việc bao cấp nền kinh tế cũng là từ Liên Xô.)

- Thế nhưng, đến năm 1986, ta nhận thấy rằng đối với Việt Nam, ta không có được bước đà vững chắc và cao lớn như của Liên Xô nên đến năm 1986, Liên Xô không còn là hình mẫu của việc xây dựng XHCN ở Việt Nam nữa.

- Việc đổi mới cải cách năm 1986 là một bước đi tất yếu của lịch sử, Quan điểm Đổi Mới về kinh tế đã được hoàn thiện dần trong quá trình thực hiện, Đổi Mới về kinh tế : Quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, hoạt động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

* Theo mối quan hệ biện chứng như thì vật chất quyết định ý thức (Quan điểm về vật chất và ý thức của Triết học Mác - Lênin) và vận động là phương thức tồn tại của vật chất nên việc bao cấp hoàn toàn nền kinh tế sẽ dẫn đến việc vận động bị trì trệ, vật chất không được tạo ra và ý thức trở nên thấp kém. Nền kinh tế bao cấp đã cho thấy những nhược điểm rất lớn của nó là không thể tạo được sự cạnh tranh trong lực lượng sản xuất.

- Ngày đó vác cuốc ra đồng, giơ cuốc lên mà nghe tiếng kẻng thì cầm về luôn, ko thèm cuốc xuống đất nữa vì cuốc hay ko cuốc thì vẫn đc hưởng phần lương giống nhau, làm hay không làm cũng đc hưởng như nhau, dẫn đến vận động bị trì trệ, vật chất không được sản xuất và ý thức không được nâng cao.

- Như hợp tác xã giao cho 2 nhà mỗi nhà một con trâu chăng hạn, nhưng có nhà có hôm lại không đi chăn trâu mặc kệ trâu gầy trâu béo mặc kệ, vì những con trâu này không phải của nhà mình . Vì chăn hay không chăn vẫn được hưởng phần lương giống nhau, làm hay không lam vẫn được hưởng phần như nhau, dẫn đến vận động bị trì trệ, vật chất không được sản xuất và ý thức không được nâng cao.

- Ta thấy nền kinh tế bao cấp sẽ không thể tạo ra sự cạnh tranh trong lực lượng sản xuất, và nó kìm hãm lực lượng sản xuất phát triển.

Giữa vật chất và ý thức có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau. Ý thức chỉ có thể tác động đối với vật chất khi nó được thực hiện thông qua hoạt động thực tiễn . nên nếu thực tiễn trì trệ thì ý thức cũng trì trệ theo . Nhờ có hoạt động thực tiễn, ý thức của Đảng được nâng cao và đã đề ra đường lối đổi mới và cải cách . Trước sự trì trệ và chậm chạp ấy, cuộc đổi mới và cải cách năm 1986 là cần thiết. Công cuộc đổi mới và cải cách ấy đã chấp nhận nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần để tạo nên sự cạnh tranh, thúc đẩy quá trình vận động của vật chất, tạo nên sự cạnh tranh trong san xuất, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, nhằm nâng cao ý thức của con người