1. Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa:

Sản xuất hàng hoá ra đời, tồn tạo và phát triển dựa trên 2 điều kiện sau đây:

* Phân công lao động xã hội :

Phân công lao động xã hội là sự phân chia lao động xã hội thành các ngành, nghề khác nhau của nền sản xuất xã hội. Kéo theo sự phân công lao động xã hội là chuyên môn hoá sản xuất: mỗi người sản xuất chỉ tạo ra một vài loại sản phẩm nhất định, nhưng nhu cầu của cuộc sống đòi hỏi phải có nhiều loại sản phẩm khác nhau, do đó họ cần đến sản phẩm của nhau, buộc phải trao đổi với nhau để thoả mãn nhu cầu của mỗi người. Phân công lao động xã hội là cơ sở và tiền đề của sản xuất hàng hoá. Phân công lao động xã hội càng phát triển, thì sản xuất và trao đổi hàng hoá càng mở rộng và đa dạng hơn.

Tuy nhiên, phân công lao động xã hội chỉ mới là điều kiện cần nhưng chưa đủ. . Vậy để sản xuất hàng hoá ra đời cần phải có thêm điều kiện nữa.

* Chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất hay tính chất tư nhân của quá trình lao động:

Chế độ tư hữu đã làm cho tư liệu sản xuất là của riêng mỗi người nên họ hoàn toàn có quyền quyết định quá trình sản xuất của mình; chế độ tư hữu tạo nên sự độc lập về kinh tế giữa những người sản xuất, chia cắt họ thành từng đơn vị riêng lẻ, trong quá trình sản xuất những người sản xuất có quyền quyết định về việc sản xuất loại hàng hoá nào, số lượng bao nhiêu, bằng cách nào và trao đổi với ai. Như vậy, chế độ tư hữu làm cho những người sản xuất hàng hoá độc lập với nhau, nhưng phân công lao động lại làm cho họ phụ thuộc vào nhau. Đây là một mâu thuẫn. Để giải quyết mâu thuẫn này phải thông qua trao đổi, mua-bán sản phẩm của nhau.

=> Trên đây là hai điều kiện cần và đủ của sản xuất hàng hoá. Thiếu một trong hai điều kiện ấy thì không có sản xuất hàng hoá và sản phẩm lao động không mang hình thái hàng hoá.

2. Hàng hóa và các thuộc tính của hàng hóa:

a.  Khái niêm hàng hóa:

Hàng hóa là sản phẩm của lao động có khả năg thỏa mãn như cầu nào đó của con người và được sản xuất ra để bán hoặc trao đổi.

Trong mỗi hình thái kinh tế - xã hội, sản xuất hàng
hoá có bản chất khác nhau, nhưng hàng hoá đều có hai thuộc tính.

b. Hai thuộc tính của hàng hóa:

* Giá trị sử dụng của hàng hóa: là do công dụng của nó qui định. Công dụng đó nhằm thoả mãn một nhu cầu nào đó của con người, có thể là nhu cầu cho tiêu dùng cá nhân như: quần áo, giầy dép, lương thực, thực phẩm,... có thể là nhu cầu cho tiêu dùng sản xuất như máy móc, nguyên liệu, vật liệu phụ…

+ Bất cứ hàng hoá nào cũng có 1 hoặc nhiều công dụng ( giá trị sd) nhất định. Chính công dụng đó làm cho nó có giá trị sử dụng, giá trị sử dụng được phát hiện dần trong quá trình phát triển của khoa học, kĩ thuật và lực lượng sản xuất.

=> Ví dụ: than đá ngày xưa chỉ dùng để đun, sưởi, khi phát minh ra nồi súpde thì than đá được dùng làm chất đốt, về sau ngoài các công dụng đã có nó được dùng làm nguyên liệu cho công nghiệp hoá chất…

+ Hàng hóa để thỏa nhu cầu có khả năg thanh toán của xã hội bao gồm: Hàng hóa vật thể và hàng hóa không mang tính thái vật thể.

+ Giá trị sử dụng của vật phẩm do thuộc tính tự nhiên của nó hay kết cấu vật chất quyết định. Vì vậy giá trị sử dụng là một phạm trù vĩnh viễn.

=> Giá trị sử dụng nói ở đây với tư cách là thuộc tính của hàng hoá, nó không phải là giá trị sử dụng cho bản thân người sản xuất hàng hoá, mà là giá trị sử dụng cho người khác, cho xã hội thông qua trao đổi, mua - bán. Trong kinh tế hàng hoá, giá trị sử dụng là vật mang giá trị trao đổi.

* Giá trị của hàng hoá 

Muốn hiểu được giá trị của hàng hoá phải đi từ giá trị trao đổi. Giá trị trao đổi là quan hệ tỷ lệ về lượng mà giá trị sử dụng này trao đổi với giá trị sử dụng khác.

Ví dụ: 1 m vải = 10 kg thóc. Vải và thóc là hai hàng hoá có giá trị sử dụng khác
nhau về chất, tại sao chúng lại có thể trao đổi được với nhau và trao đổi theo tỷ lệ nào
đó.

+ Giá trị trao đổi: một vật phẩm có giá trị sử dụng thì có khả năng trao đổi vơi sản phẩm khác theo tỉ lệ nhất định.Giá trị trao đổi của một hàng hóa tỉ lệ về mặt số lượng giữa hai hàng hóa khác nhau trao đổi với nhau.

+ Hai hàng hóa giá trị khác nhau trao đổi với nhau nhất thiết phải có cơ sở chung, nó không phải là công dụng của sản phẩm mà chỉ có thể là thời gian lao động ra sản phẩm.

+ Giá trị hao phí lao động của người sản xuất ra hàng hóa kết tinh trong sản phẩm tạo ra .

+ Giá trị trao đổi là biểu hiện của giá trị hàng hóa,còn giá trị hàng hóa là co sở ,là giá trị bên trong của giá trị trao đổi. Khi giá trị biểu hiện bằng một sổ tiền nhất điinh gọi là giá cả .

+ Giá trị hàng hóa là một phạm trù lịch sử vì chỉ trong kinh tế hàng hóa mới xét giá trị .

* Tóm lại: Đã là hàng hóa phải có đủ hai thuộc tính trên, một vật có giá trị sử dụng chưa chắc có giá trị , một vật có giá trị sẽ có giá trị sử dụng.

c. Mối quan hệ giũa 2 thuộc tính của hàng hóa và tính 2 mặt  cảu lao động sản xuất hàng hóa:

Giữa hai thuộc tính của hàng hóa luôn có mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau. Trong
đó, giá trị là nội dung, là cơ sở của giá trị trao đổi; còn giá trị trao đổi là hình thức biểu
hiện của giá trị ra bên ngoài. Khi trao đổi sản phẩm cho nhau, những người sản xuất
ngầm so sánh lao động ẩn giấu trong hàng hoá với nhau. Thực chất của quan hệ trao đổi
là người ta trao đổi lượng lao động hao phí của mình chứa đựng trong các hàng hoá. Vì
vậy, giá trị là biểu hiện quan hệ xã hội giữa những người sản xuất hàng hoá. Giá trị là
một phạm trù lịch sử, gắn liền với nền sản xuất hàng hoá. Nếu giá trị sử dụng là thuộc
tính tự nhiên thì giá trị là thuộc tính xã hội của hàng hoá.

Như vậy, hàng hoá là sự thống nhất của hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị,
nhưng là sự thống nhất của hai mặt đối lập:Đối với người sản xuất hàng hoá, họ tạo ra giá trị sử dụng, nhưng mục đích của họ không phải là giá trị sử dụng mà là giá trị, họ
quan tâm đến giá trị sử dụng là để đạt được mục đích giá trị mà thôi. Ngược lại, đối với
người mua, cái mà họ quan tâm là giá trị sử dụng để thoả mãn nhu cầu tiêu dùng của
mình. Nhưng, muốn có giá trị sử dụng thì phải trả giá trị cho người sản xuất ra nó. Như
vậy, trước khi thực hiện giá trị sử dụng phải thực hiện giá trị của nó. Nếu không thực
hiện được giá trị, sẽ không thực hiện được giá trị sử dụng.

Hai thuộc tính đó của hàng hoá vừa mâu thuẫn, vừa thống nhất. Chúng thống nhất ở chỗ: chúng cùng tồn tại trong hàng hoá, một hàng hoá phải có hai thuộc tính này, thiếu một trong hai thuộc tính thì không phải là hàng hoá. Tuy nhiên, chúng mâu thuẫn ở hai điểm: thứ nhất, về một giá trị sử dụng thì hàng hoá khác nhau về chất còn về mặt giá trị thì hàng hoá lại giống nhau về chất; Thứ hai, giá trị được sử dụng trong quá trình lưu thông còn giá trị sử dụng được thực hiện trong quá trình tiêu dùng.