Câu 18 : Khái niệm, đặc trưng , các biện pháp nâng cao ý thức pháp luật?

Trả lời:

A. Khái niệm:

+ ý thức pháp luật XHCN là tổng thể những học thuyết, tư tưởng, quan điểm quan niệm thịnh hành trong XHCN. Nó thể hiện mối quan hệ của con người và khả năng đánh giá của con người về pháp luật hiện hành, pháp luật đ• qua và pháp luật cần phải có. Nó thể hiện sự đánh giá về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi xử sự của con người cũng như trong tổ chức và hoạt động của cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội. Trong xã hội có giai cấp đối kháng thì không thể có ý thức pháp luật thống nhất, ý thức pháp luật của giai cấp đối kháng luôn luôn mâu thuẫn với nhau, ý thức thống trị trong xã hội là ý thức của giai cấp nắm chính quyền. Trong chủ nghĩa xã hội ý thức pháp luật thống trị là ý thức cảu giai cấp công nhân lao động.

+ ý thức pháp luật XHCN mang tính chính trị sâu sắc. Nội dung của ý thức pháp luật luôn phản ánh những nhu cầu về chính trị, thể hiện mối quan hệ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với các qui định của pháp luật do nhà nước ban hành có liên quan trực tiếp đến đời sống chính trị xã hội.

+ ý thức pháp luật đồng thời còn bao gồm cả những yếu tố tâm lý xã hội nó thể hiện những mối quan hệ cụ thể giữa con người với các qui phạm pháp luật.

B. Đặc trưng của ý thức pháp luật

+ ý thức pháp luật là 1 hình thái ý thức xã hội vì nó luôn chịu sự qui định của tồn tại xã hội. Tuy nhiên ý thức pháp luật có tính độc lập tương đối này đc thể hiện ở những đặc điểm sau:

- ý thức pháp luật thường lạc hậu hơn tồn tại xã hội, tức là tồn tại xã hội cũ mất đi nhưng ý thức nói chung trong đó có ý thức pháp luật vẫn tồn tại, dai dẳng trong 1 thời gian dài. Đó là những tàn dư của quá khứ còn đc giữ lại, đó là thói quen và những truyền thống cũ, lạc hậu.

- Những tư tưởng pháp luật khoa học lại có thể vượt lên trên sự phát triển của tồn tại xã hội. Nếu tư tưởng pháp luật của giai cấp cầm quyền tiến bộ thì nó sẽ có cơ hội thuận lợi để thực hiện thành pháp luật thúc đẩy xã hội phát triển.

- ý thức pháp luật luôn phản ánh tồn tại xã hội của 1 thời đại nào đó nhưng nó cũng thừa kế những yếu tố nhất định thuộc ý thức pháp luật của thời đại trước đó.

- ý thức pháp luật tác động trở lại đối với tồn tại xã hội, với ý thức chính trị, đạo đức và các yếu tố thượng tầng kiến trúc như nhà nước và pháp luật. Sự tác động này ảnh hưởng thúc đẩy hay kìm hãm phụ thuộc vào ý thức pháp luật tiến bộ hay lạc hậu.

- ý thức pháp luật là hiện tượng mang tính giai cấp, mỗi quốc gia chỉ có 1 hệ thống pháp luật nhưng lại tồn tại 1 số hệ thống ý thức pháp luật, có ý thức pháp luật của giai cấp thống trị, có ý thức pháp luật của giai cấp bị trị, của tầng lớp trung gian nhưng chỉ có ý thức pháp luật của giai cấp mới đc phản ánh đầy đủ trong pháp luật. Trong xã hội XHCN giữa giai cấp công nhân. nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác có lợi ích thống nhất nhau về cơ bản. Do vậy ý thức pháp luật mang tính thống nhất cao, nó phản ánh sự thống nhất về chính trị, tư tưởng của các giai cấp các tầng lớp trong xã hội.

C. Các biện pháp nâng cao ý thức pháp luật

+ Để nâng cao ý thức pháp luật cho công dân bên cạnh việc xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh phù hợp với trình độ phát triển kinh tế- xã hội còn phải có biện pháp để tạo điều kiện phát triển toàn diện ý thức pháp luật XHCN. Một trong những biện pháp có tính quan trọng đặc biệt là phải không ngừng, bồi dưỡng, giáo dục pháp luật để nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân:

- Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền, giải thích pháp luật làm cho nhân dân nắm đc đầy đủ, hiểu đc nội dung các văn bản pháp luật do vậy cần có sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và đoàn thể quần chúng để tìm ra biện pháp và hình thức thích hợp.

- Đưa việc giảng dạy pháp luật vào hệ thống các trường của đảng, nhà nước của các đoàn thể.

- Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ pháp lý có đủ năng lực trình độ, có phẩm chất chính trị và phong cách tốt vì thông qua hoạt động của mình, bằng công tác của mình họ sẽ góp phần nâng cao vai trò của pháp luật, góp phần giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật của nhân dân.

- Mở rộng dân chủ công khai, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào soạn thảo, thảo luận, đóng góp ý kiến về các dự án pháp luật để thông qua đó nâng cao ý thức pháp luật cho họ.

- Thực hiện tốt việc kết hợp công tác giáo dục pháp luật với giáo dục đạo đức, văn hoá, nâng cao trình độ chung cho nhân dân vì đạo đức và văn hoá là những yếu tố quan trọng để tạo ra ý thức pháp luật đúng đắn đồng thời giữa đạo đức, văn hoá và pháp luật XHCN có quan hệ mật thiết với nhau.

- Đẩy mạnh sự lãnh đạo của đảng trong công tác giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật. Sự lãnh đạo của Đảng phải đảm bảo thường xuyên, đầy đủ, toàn diện.