Tư tưởng HCM bắt nguồn từ những nhân tố cơ bản sau đây:

2.1. Truyền thống lịch sử văn hóa của dân tộc Việt Nam:

Tư tưởng HCM kế thừa và phát triển những giá trị truyền thống tốt đẹp của văn hóa VN:

Lịch sử dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm của dân tộc VN đã tạo lập cho dân tộc một nền văn hóa đặc sắc, phong phú và bền vững với nhiều truyền thống tốt đẹp và cao quý. Những truyền thống tư tưởng và văn hóa này đã góp phần tạo nên tư tưởng HCM, bao gồm:

- Trước hết là chủ nghĩa yêu nước và ý chí kiên cường trong đấu tranh dựng nước và giữ nước..

- Thứ hai là tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân , tương ái.

- Thứ ba, dân tộc VN là 1 dân tộc có truyền thống lạc quan, yêu đời. HCM chính là hiện thân của truyền thống lạc quan đó.

- Thứ tư, dân tộc VN là 1 dân tộc cần cù dũng cảm, thông minh, sáng tạo là một dân tộc ham học hỏi, không ngừng mở rộng cửa tiếp nhận tinh hoa văn hóa của nhân loại, HCM là hình ảnh sinh động và trọn vẹn của truyền thống đó.

2.2. Tinh hoa văn hóa nhân loại:

Tinh hoa văn hóa phương Đông:

Trước hết là Nho giáo: Hồ Chí Minh coi trọng kế thừa và phát triển những mặt tích cực của Nho giáo. Đó là thứ triết học hành động, tư tưởng nhập thế, hành đạo, giúp đời, triết lý nhân sinh: tu thân, dưỡng tính, đề cao văn hóa, đạo đức, lễ giáo, nhân nghĩa, Trí, Tín, Cần, Kiệm, Liêm, Chính. Người phê phán những hạn chế, tiêu cực của Nho giáo như tư tưởng đẳng cấp, quân tử, tiểu nhân, chính danh định phận, coi khinh phụ nữ, lao động chân tay, thuế nghiệp doanh lợi,...

Với Phật giáo, người tiếp thu tư tưởng vị tha, chân, thiện, từ bi, cứu nạn, cứu khổ, thương người như thể thương thân, lối sống đạo đức, trong sạch giản dị, chăm làm điều thiện Người tiếp thu lòng nhân ái, hi sinh cao cả của Thiên chúa giáo.

Người tiếp thu chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn (dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc)

Tinh hoa văn hóa Phương Tây:

Ngay từ nhỏ NT thành đã dc làm quen với VH phương tây nhất là văn hóa pháp,điều đó đã thúc đẩy người muốn ra nước ngoài để xem những j' ẩn náu đằng sau những khẩu hiệu 'tự do bình đẳng, bác ái' và con đường cứu nước cho dân tộc.

Ba mươi (30) năm sống ở nước ngoài, chủ yếu ở Châu Âu, người chịu ảnh hưởng sâu rộng những giá trị văn hóa dân chủ và cách mạng của phương Tây.

, NAQ đã từng bước trưởng thành và trong hành trình tìm đường cứu nước, HCM đã biết cách làm giàu trí tuệ bằng vốn trí tuệ của thời đại, Đông và Tây, vừa thu nhận, vừa chắt lọc để có thể từ tầm cao của tri thức nhân loại mà suy nghĩ, hành động, vận dụng sáng tạo vào CMVN.

Cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng HCM là chủ nghĩa Mác Lênin: nhờ có thế giới quan và phương pháp luận của CN Mác Lênin, NAQ mới có thể hấp thụ và chuyển hóa được những nhân tố tích cực và tiến bộ của truyền thống dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại để tạo nên hệ thống tư tưởng của mình. HCM tiếp thu và vận dụng CN đó có những điềm sau:

- Khi tiếp thu và vận dụng Người đã không rơi vào sự sao chép, giáo điều, rập khuôn, biết tiếp thu và vận dụng có chọn lọc những nguyên lý của CN Mác Lênin cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện cụ thể của VN.

- HCM đến với chủ nghĩa Mác Lênin là để tìm kim chỉ nam cho sự nghiệp cứu nước giải phóng dân tộc.

- NAQ tiếp thu lý luận Mác Lênin theo phương pháp nhận thức mácxít, đồng thời theo lối " đắc ý, vong ngôn " của phương Đông, cốt nắm lấy cái tinh thần, bản chất chứ không bị trói buộc vào ngôn từ.

- Người vận dụng lập trường, quan điểm và phương pháp của CN Mác Lênin để tự tìm ra những chủ trương, giải pháp, đối sách phù hợp với những hoàn cảnh, thời kỳ cụ thể của CM VN chứ không đi tìm những kết luận có sẵn trong sách vở kinh điển.

Những nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất cá nhân của HCM:

- Trước hết là khả năng tư duy độc lập, tự chủ sáng tạo cộng với đầu óc phê bình tinh tường, sáng suốt trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các cuộc CM tư sản hiện đại.

- Sự khổ công học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức phong phú của thời đại, vốn kinh nghiệm đấu tranh của phong trào giải phóng dân tộc, phong trào công nhân quốc tế.

- Là ý chí của một nhà yêu nước, một chiến sĩ cộng sản nhiệt tình CM, một trái tim yêu nước, thương dân, thương yêu những người cùng khổ, sẵn sàng chịu đựng những hy sinh cao nhất vì độc lập của Tổ quốc, vì tự do, hạnh phúc của đồng bào.

 Cùng với những năng lực bẩm sinh, những phẩm chất cá nhân hiếm có đó đã quyết định việc HCM tiếp nhận, chọn lọc, chuyển hóa, phát triển những tinh hoa của dân tộc và thời đại thành tư tưởng đặc sắc của mình.