a. Bản chất:

CNXH có chế độ chính trị dân chủ, là 1 chế độ do nhân dân làm chủ, nhà nước phải phát huy quyền làm chủ của nhân dân để huy động tính tích cực và sáng tạo của nhân dân vào sự nghiệp xây dựng CNXH dựa trên khối đại đoàn kết toàn dân mà nòng cốt là liên minh công - nông - lao động trí óc, do Đảng Cộng sản lãnh đạo.

CNXH có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu, nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, trước hết là nhân dân lao động để gắn liền với sự phát triển tiến bộ của khoa học - kỹ thuật và văn hóa, dân giàu, nước mạnh.

CNXH là 1 XH phát triển cao về văn hóa, đạo đức, trong đó người với người là bạn bè, là đồng chí, là anh em, con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, không còn sự đối lập giữa lao động chân tay và lao động trí óc, giữa thành thị và nông thôn, con người có cuộc sống vật chất và tinh thần phong phú, được tạo điều kiện để phát triển mọi khả năng sẵn có của mình, có sự hài hòa trong phát triển của XH và tự nhiên.

CNXH là 1 XH công bằng và hợp lý, thực hiện chế độ sở hữu XH về tư liệu sản xuất và thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động nghĩa là làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm không hưởng; các dân tộc đều bình đẳng, miền núi được giúp đỡ để tiến kịp miền xuôi.

CNXH là công trình tập thể của nhân dân, do nhân dân tự xây dựng lấy dưới sự lãnh đạo của Đảng.

b. Mục tiêu:

Về chế độ chính trị: chế độ chính trị mà chúng ta xây dựng là chế độ do nhân dân làm chủ. HCM xác định : " Nhà nước của ta là Nhà nước dân chủ nhân dân dựa trên nền tảng liên minh công nông, do giai cấp công nhân lãnh đạo ". Trong Nhà nước mọi công dân đều có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan nhà nước. Nhà nước có 2 chức năng: dân chủ với nhân dân, chuyên chính với kẻ thù của nhân dân. Hai chức năng đó không tách rời nhau, mà luôn luôn đi đôi với nhau. Và trong quan hệ giữa nhà nước và nhân dân, HCM xác định " Dân là chủ thì chính phủ phải là đày tớ .... Nếu chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi chính phủ ". Bên cạnh đó, để phát huy quyền làm chủ của nhân dân HCM chỉ rõ con đường và biện pháp thực hiện các hình thức dân chủ trực tiếp, nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức, củng cố các hình thức dân chủ gián tiếp, tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, HCM cũng nhấn mạnh mối quan hệ giữa quyền làm chủ với nghĩa vụ và tính năng động của người làm chủ " Đã là người chủ Nhà nước thì phải chăm lo việc nước như chăm lo việc nhà .... Đã là người chủ thì phải biết tự mình lo toan, gánh vác, không ỷ lại, không ngồi chờ ".

Về xây dựng nền kinh tế mới: Nền kinh tế mà chúng ta xây dựng là nền kinh tế XHCN với công - nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến và trên cơ sở kinh tế XH ngày càng phát triển, cách bóc lột theo CNTB được xóa bỏ dần, đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân ngày càng được cải thiện. CNXH chỉ có thể thắng CNTB khi nó tạo ra được một nền kinh tế phát triển cao hơn, gắn với sự phát triển của sức sản xuất, của khoa học và công nghệ, do đó nếu không có nền công nghiệp hiện đại thì không thể có CNXH. Vì thế nền kinh tế XHCN cần phát triển toàn diện các ngành mà những ngành chủ yếu là công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, trong đó " công nghiệp và nông nghiệp là hai chân của nền kinh tế nước nhà ". Kết hợp các loại lợi ích kinh tế là vấn đề rất được HCM quan tâm. Người đặc biệt nhấn mạnh chế độ khoán là một trong những hình thức của sự kết hợp lợi ích kinh tế.

Về xây dựng nền văn hóa mới: theo HCM văn hóa là một mục tiêu cơ bản của CMXHCN. Văn hóa thể hiện trong mọi sinh hoạt tinh thần của XH, văn hóa - tư tưởng không phụ thuộc 1 cách máy móc vào điều kiện sinh hoạt vật chất, vào mức sống và có khi cách mạng tư tưởng văn hóa phải đi trước một bước để dọn đường cho cách mạng công nghiệp. Thực hiện xóa nạn mù chữ, xây dựng, phát triển giáo dục, nâng cao dân trí, xây dựng phát triển văn hóa nghệ thuật, thực hiện nếp sống mới, giải trí lành mạnh, bài trừ mê tín, khắc phục phong tục tập quán lạc hậu .... Phương châm xây dựng nền văn hóa mới là : dân tộc, khoa học, đại chúng. Nền văn hóa mà Đảng ta và HCM chủ trương xây dựng là một nền văn hóa " lấy hạnh phúc của đồng bào, của dân tộc làm cơ sở, phải làm cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tự do". Nói cách khác " VH phải soi đường cho quốc dân đi ". Và HCM luôn luôn nhấn mạnh đến trau dồi, rèn luyện đạo đức CM; đồng thời Người cũng rất quan tâm đến mặt tài năng, luôn tạo điều kiện để mỗi người rèn luyện, đem tài năng cống hiến cho XH. Người luôn gắn phẩm chất chính trị với trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ trong đó " chính trị là tinh thần, chuyên môn là thể xác ".

Về quan hệ XH và xây dựng con người XHCN: xã hội mà chúng ta xây dựng là một xã hội công bằng, dân chủ, có quan hệ tốt đẹp giữa người với người; các chính sách XH được quan tâm thực hiện; đạo đức - lối sống XH phát triển lành mạnh

Vận dụng

1. Giữ vững mục tiêu của chủ nghĩa xã hội

2. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, khơi dậy mạnh mẽ các nguồn lực nhất là nguồn lực nội sinh để công nghiệp hoá - hiện đại hoá.

3. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

4. Chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch bộ máy nhà nước, đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, thực hiện cần kiệm xây dựng CNXH.