Tiếng nói xen vào cuộc nói chuyện giữa Đăng Dung và Thu Nguyệt là của Vũ Như Tô. Anh ta giận giữ gằn ra từng lời. Người trên phố hiếu kỳ, bâu lại xem. Vũ Như Tô còn muốn đánh nữa, Đăng Dung vội ngăn anh ta lại:

- Kìa. Sao lại đánh cô ấy?

Vũ Như Tô quay đầu lại như con gà chọi hiếu chiến nhìn Đăng Dung. Anh ta quát:

- Cô ấy đã được nhà vua ban hôn cho tôi rồi. Anh đừng mơ tưởng đến nữa.

Đăng Dung ngạc nhiên, muốn hỏi thêm thì Vũ Như Tô đã kéo Thu Nguyệt đứng dậy, lôi xềnh xệch, vừa đi vừa mắng:

- Đi về. Từ nay thì tao cấm cửa.

Thu Nguyệt không dám cãi lời, nàng đánh mắt về phía Đăng Dung tỏ ý xin lỗi rồi ngoan ngoãn đi theo. Đăng Dung muốn nói chuyện thêm với hai người ấy, nhưng trên phố có bao nhiêu ánh mắt tò mò dõi vào chàng. Chàng không muốn sinh chuyện nên đành thôi.

Sau đó, Đăng Dung đi đến những chỗ quen biết để hỏi ngọn ngành mọi sự. Thì ra trong thời gian chàng lén đi theo bác Văn Lang về trấn Hải Dương, Vũ Như Tô có công giúp vua kiến thiết cung điện rất đẹp nên được nhà vua ưu ái phục hồi chức cũ. Vũ Như Tô vốn có lòng si mê Thu Nguyệt nên nhân lúc nhà vua vui vẻ, xin nhà vua ban nàng cho mình. Đối với vua Hồng Thuận, Thu Nguyệt chỉ như một đóa hoa đã nát nên nhà vua đồng ý ban nàng cho Vũ Như Tô như một món quà thưởng cho sự cống hiến. Đăng Dung nghe xong câu chuyện, cảm thấy có phần chua chát. Ngày xưa khi chàng còn quyền thế, Vũ Như Tô với chàng là hai người bạn thân. Bây giờ chàng thất thế, còn Vũ Như Tô lại như rồng bay cao, sẵn sàng vì ghen tuông vô lý mà trở mặt luôn với chàng. Đúng là lòng người đen bạc khó lường. Về phía Thu Nguyệt, số phận của nàng cũng thật đáng thương. Đường đường là bậc quốc sắc thiên hương, mà cuối cùng lại bị đày đọa như đồ vật vậy.

***

Tình hình triều chính càng lúc càng rối ren. Vì dục vọng của mình, vua Hồng Thuận cùng lũ gian thần vắt sức dân đến kiệt quệ. Gánh nặng thuế khóa và phu dịch cùng lúc đều đổ lên đầu dân nghèo khiến họ ai oán. Người dân vốn có sức chịu đựng rất tốt, dù thiên tai mất mùa, dù quan lại cường hà, dù tô cao thuế nặng, họ vẫn nhẫn nại chịu đựng. Nhưng khi nỗi khổ vượt quá sức của con người thì họ sẽ phản kháng lại. Từ năm Hồng Thuận thứ ba, các cuộc khởi nghĩa của nông dân diễn ra liên miên không dứt. Mà mỗi lần người dân khởi nghĩa, vua Hồng Thuận sẽ lại sai Trịnh Duy Sản đi dẹp loạn, dìm cuộc khởi nghĩa ấy vào bể máu.

Mùa thu năm ấy, ở xứ Sơn Tây, cuộc khởi nghĩa do Trần Tuân lãnh đạo nổ ra, rúng động cả triều đình. Trần Tuân là người ở làng Quang Bị, huyện Bất Bạt, cháu nội của Trần Cận - xưa kia đã từng làm đến chức Lại Bộ Thượng Thư. Y là kẻ có sức khỏe hơn người, lại có tài thao lược. Ngày xưa, Trần Tuân đã từng đi thi Đô Lực Sĩ cùng với Đăng Dung và bị Đăng Dung đánh bại trên sới vật. Về sau, y nhờ vào phúc ấm của cha ông mình nên lo lót được chức quan nhỏ ở huyện. Vốn là người cương trực, thẳng thắn nên khi thấy nhân dân trong vùng đói khổ, Trần Tuân quyết định dấy binh khởi nghĩa. Nhân dân trong vùng đi theo nghĩa quân rất nhiều. Chỉ trong có nửa tháng mà quân số đã lên đến vài vạn.

Đầu tháng mười một năm đó, quân của Trần Tuân từ Sơn Tây kéo về thành Đông Kinh hòng tranh ngôi đoạt vị với triều đình thối nát của vua Hồng Thuận. Thế quân mạnh như sóng dữ, khoảng cách giữa Sơn Tây và Đông Kinh lại ngắn nên chẳng mấy chốc đã áp sát kinh sư. Bấy giờ, người dân các phố xá ở kinh thành náo động, nhà giàu đem của đi chôn, dân nghèo chạy trốn, còn quan lại thì đem vợ con về quê quán, đường phố sạch tinh không có một bóng ai đi lại. Vua Hồng Thuận mới triệu tập các đại thần lại để bàn kế. Nguyễn Văn Lang xin cho Nguyễn Hoằng Dụ và Đăng Dung đi đánh trận nhưng vua không chịu, kiên quyết chỉ định Mỹ Huệ Hầu Trịnh Duy Sản thống lĩnh toàn bộ binh lính trong kinh thành đi ngênh địch.

Nhà vua lại nghe theo lời của Trịnh Duy Đại, sai quan quân đi khám xét các phố xá hàng chợ, người nào còn ở nhà, người nào vợ con đã về quê quán, ra lệnh cấm rất nghiêm ngặt, xử tội rất nặng đối với những kẻ chạy trốn. Dân chúng nao núng, không dám đi lánh nạn nữa. Duy chỉ có các quan lại nhiều tiền, đi thuê người khác đóng giả vợ con mình để che mắt triều đình.

Lại nói về Trịnh Duy Sản thống lĩnh tổng cộng gần ba vạn binh lính ở kinh thành để đi đối phó Trần Tuân. Quân lính trong tay y đều là những kẻ thiện chiến, đã từng theo y lên rừng xuống biển dẹp loạn không biết bao nhiêu lần. Vì thế, trước khi đi, Trịnh Duy Sản oai phong vỗ ngực hứa với vua Hồng Thuận rằng sẽ diệt sạch phản quân của Trần Tuân chỉ trong một trận. Binh tướng hùng hổ tiến về phía Tây, đi đến bờ sông Đáy thì gặp nghĩa quân Trần Tuân nằm phục ở đó. Trịnh Duy Sản thúc quân tiến đánh. Y cưỡi trên ngựa trắng, trên tay cầm một cây phương thiên họa kích màu bạc, khí thế lẫm lẫm, dẫn đầu đoàn quân. Thế quân triều đình như sấm sét, nhanh chóng áp sát phản quân. Hai bên đánh nhau đến nỗi trời rung đất lở.

Trịnh Duy Sản mặc dù đã ngoài năm mươi mà sức vóc tráng kiện chẳng kém gì thanh niên. Cây phương thiên họa kích của y ngạo nghễ giữa trận tiền, mỗi lần vung lên đều có máu chảy đầu rơi, không ai có thể ngăn cản được. Tướng địch Trần Tuân phải đích thân cưỡi ngựa chạy ra để đánh nhau với Trịnh Duy Sản. Trần Tuân dùng hai cây chùy gai nặng cự với phương thiên họa kích. Trần Tuân vừa khỏe mạnh lại vừa khéo léo, hai cây chùy như hai nắm đấm sắt liên tục nhằm vào Trịnh Duy Sản mà giáng đến. Hai bên đánh nhau đến ba trăm chiêu không phân thắng bại. Về sau, Trịnh Duy Sản dùng mẹo, giả vờ thua chạy. Trần Tuân đuổi theo. Đợi khi Trần Tuân đuổi đến gần, Trịnh Duy Sản mới bất ngờ trở ngược mũi kích, quay lại đâm. Trần Tuân bị trúng kích vào bả vai, máu phun ra, phải buông một chùy xuống dưới đất để chạy trốn.

Quân khởi nghĩa vốn đang núng thế trước quân triều đình, thấy Trần Tuân bỏ chạy cũng bỏ chạy theo. Nghĩa quân bơi qua sông Đáy chạy trốn. Trịnh Duy Sản nóng nóng muốn giết Trần Tuân nên cũng nhảy xuống sông, đuổi theo bằng được. Khi Duy Sản và toán quân tiên phong bơi đến giữa sông thì phát hiện dưới mặt nước có giấu các túi to đựng toàn chất lỏng đen sì ở bên trong. Duy Sản chưa kịp khám xét thì một trận mưa tên từ bên phía nghĩa quân bất thình lình bắn đến. Những cái túi này bục vỡ, chất lỏng ở bên trong tràn ra, nổi lèo phèo trên mặt nước.

Là dầu hỏa.

Trịnh Duy Sản thất kinh. Y hét lên, ra lệnh cho quân triều đình quay lại. Tuy nhiên tất cả đã muộn. Một mũi tên lửa từ trên trời bắn xuống. Ngọn lửa bắt vào dầu hỏa, nhanh chóng loang ra. Mặt sông cháy bừng bừng. Mấy nghìn quân triều đình lỡ bước chân xuống dòng nước lập tức trở thành thịt nướng khét lẹt. Trịnh Duy Sản và các tướng thân tín của hắn cũng bị chôn vùi trong màn lửa. Số quân triều đình đứng trên bờ nhìn thấy cảnh tượng tàn khốc như vậy thì hồn siêu phách lạc, bủn rủn khụy xuống.

Trần Tuân nhân cơ hội đấy, bèn đi ngược lên phía thượng nguồn, nơi ngọn lửa chưa bén tới. Ở đây đã giấu sẵn mấy trăm chiếc thuyền. Quân khởi nghĩa chèo qua sông rồi quay lại đánh nhau với quân triều đình. Vì chủ tướng Trịnh Duy Sản đã mất hút trong ngọn lửa nên quân triều đình rời rạc như rắn không đầu. Họ chống cự yếu ớt rồi bị Trần Tuân một mẻ giết sạch sành sanh.

Sau khi đại thắng Trịnh Duy Sản, Trần Tuân kéo quân tiến như vũ bão về phía kinh thành. Tin tức truyền đến, toàn bộ triều đình lâm vào tình trạng hoảng loạn. Quan lại không còn màng gì đến lệnh vua, gấp rút thu vét hết của cải chạy đi lánh nạn. Trịnh Duy Đại, Trịnh Tuy và Lê Quảng Độ, những kẻ thường hay nịnh bợ dưới chân vua, nay biến mất không thấy tung tích. Lính cấm vệ cũng bỏ vị trí canh gác mà trốn đi. Hoàng thành bị bỏ trống. Vua Hồng Thuận bơ vơ trong cung điện với một đám cung nữ. Vua xưa nay được cung phụng chiều chuộng đã quen nên bây giờ loay hoay không biết phải làm sao.

Tình thế của triều đình như ngàn cân treo trên sợi tóc. Có một đám côn đồ ở ngoài phố biết được tin hoàng cung bị bỏ trống, lợi dụng lúc buổi đêm trèo vào bên trong để cướp bóc. Trong cung không còn quân lính nên lũ cướp thỏa sức hoành hành. Vơ vét của cải không đủ thỏa mãn, chúng còn bắt trói cả vua Hồng Thuận đem về phía nghĩa quân Trần Tuân hòng đổi lấy chút quan chức sau này. Vua Hồng Thuận bị chúng đánh đập, sau đó trói chặt và vất vào trong cũi như con chó. Nhà vua đau đớn, kêu la thảm thiết mà chẳng có ai đoái hoài đến cả.