Nhân cách là toàn bộ những thuộc tính đặc biệt mà 1 con người có được trong hệ thống các quan hệ xh, là mức độ chiếm lĩnh các giá trị văn hóa vật chất, tinh thần. những thuộc tính đó bao hàm các thuộc tính về trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ, thể chất,...

Sự phát triển nhân cách của con người biểu hiện qua các dấu hiệu cơ bản sau:

Sự phát triển về thể chất: đó là sự tăng trưởng về chiều cao, trọng lượng cơ thể, sự phát triển của các cơ bắp, sự hoàn thiện của các giác  quan, hệ thần kinh và các mặt sinh lý của mỗi người.

Sự phát triển về mặt tâm lý: biểu hiện ở những biến đổi cơ bản trong các quá trình nhận thức, tình cảm, ý chí, hành động, đặc biệt là sự hình thành và  hoàn thiện các thuộc tính tâm lý, các quá trình, các trạng thái tâm lý của cá nhân.

Sự phát triển về mặt xh: thể hiện ở những biến đổi trong cách ứng xử của cá nhân đối vs những người xung quanh, ở sự tích cực của cá nhân khi tham gia vào các mqh xh.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách: Di truyền, Môi trường, Giáo dục, Hoạt động cá nhân

1.      Di truyền

Ø  Di truyền là sự tái tạo lại ở trẻ những thuộc tính sinh học nhất định của cha mẹ. Đó là sự truyền lại từ cha mẹ đến con cái những thuộc tính và đặc điểm sinh học nhất định đã được ghi lại trong chương trình của hệ thống gen.

Di truyền có vai trò rất quan trọng đối vs sự hình thành và phát triển nhân cách:

Ø  Tạo tiền đề vật chất, tạo điều kiện thuân lợi, sự dễ dàng cho con người phát triển mạnh mẽ trong các dạng hoạt động tương ứng về nghệ thuật, khoa học và lao động, từ đó ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân  cách.

Ø  Không quy định xu hướng phát triển nhân cách của cá nhân, cũng như k giới hạn trình độ phát triển của nhân cách.

Ø  Trong 1 số trường hợp, những yếu tố di truyền tạo thuận lợi, ngược lại một số trường hợp khác thì nó lại gây khó khăn cản trở cho sự phát triển nhân cách của mỗi cá nhân.

KLSP:

Ø  Trong quá trình gd cần chú ý đến vai trò lầ tiền đề, là điều kiện của yếu tố bẩm sinh di truyền đối vs sự hình thành và phát triển nhân cách.

Ø  Nhà gd cần tìm hiểu, sớm phát hiện những em có năng khiếu đặc biệt, có tư chất tốt, tạo tiền đề cho các em có thể phát triển tài năng của mình để thành nhân tài cho đất nước.

2.      Môi trường

Môi trường là 1 hệ thống phối hợp các hoàn cảnh bên ngoài, các điểu kiện tự nhiên và xã hội chung quanh, cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của con người, trong đó có sự hình thành và phát triển nhân cách.

·         Vai trò của môi trường:

Ø  Đưa ra những yêu cầu khách quan đối vs nhân cách trong những giai đoạn lịch sử nhất đinh: xuất giá tong phu, phu tử tồng tử, trung quân ái quốc.

Ø  Tạo ra các phương tiện, điểu kiện cho sự hình thành và phát triển nhân cách theo các yêu cầu khách quan đã được xác định.

Ø  Khai thác và sử dụng hợp lý, có hiệu quả những khả năng hiện có của con người vs nhân cách đang phát triển, nhằm không ngừng thúc đẩy bản thân nó phát triển theo những định hướng mà môi trường đã xác định.

Ø  ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách con người thông qua các mqh xh đa dạng như: quan hệ giai cáp, dân tộc, gia đình; qh sản xuất...

Ø  môi trường k chỉ ảnh hưởng tích cực mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách cá nhân.

KLSP:

Ø  Gia đình, nhà trường và mỗi cá nhân phải phát huy và khai thác triệt để những yếu tố tích cự của môi trường.

Ø  Phòng ngừa hạn chế tối đanvà loại bỏ những yếu tố tiêu cực của môi trường đến sụ phát triển nhân cách của hs.

Ø  Nhà trường, gia đình và xh cần phải phối hợp, thống nhất vs nhau tạo ra môi trường trong sạch và lành mạnh.

Ø  Giúp cho thế hệ trẻ có những hiểu biết về tệ nạn xh, tác hại của chúng thông qua các hoạt động tập thể, các buổi hoạt động ngoại khóa, đồng thời giúp các em có bán lĩnh vững vàng để chống lại những cám dỗ tiêu cực của môi trường xh.

3.      Giáo dục

Gd là hệ thống những tác động có mục đích, kế hoạch, nội dung, pp được thực hiên trong hệ thống nhà trường nhằm hình thành và phát triển nhân cách con người phù hợp vs những yêu cầu của xh trong những giai đoạn lịch sử nhất định.

·         Gd được xem là yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu sắc nhất vì:

Ø  Gd là hoạt động có mục đích, có chương trình có kế hoạch, nội dung, pp, phương tiện nhằm định hướng cho sự hình thành và phát triển nhân cách.

Ø  Gd tổ chức, dẫn dắt sự hình thành và phát triển nhân cách theo mô hình đã được xác định.

Ø  Có khả năng tác động đến mọi mặt  và làm phát triển toàn diện nhân cách

Ø  Gd diễn ra trong suốt cả cuộc đời.

Ø  Gd được thực hiện trong các cơ quan chức năng chuyên biệt do đội ngũ GV, những người có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sp, hiểu biết đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi và có khả năng tổ chức hoạt động phụ trách.

Ø  Tác động đến các yếu tố khác như di truyền, môi trường hoạt động cá nhân,..

KLSP:

Ø  Gd là yếu tố có vai trò chủ đạo đối vs sự phát triển và hoàn thiện nhân cách của mỗi con người.

Ø  Các nhà gd phải đưa hs vào tập thể để gd các em, thông qua các hoạt động phong phú, đa dạng để gd các em.

Ø  Phát huy vai trò tích cực, tự giác của mỗi cá nhân. Đề cao vai trò tự giáo dục, tự rèn luyện của hs.

4.      Hoạt động cá nhân

Hoạt động cá nhân có  ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là nhân tố quyết định trực tiếp đến sự hình thành và phát triển nhân cách.

Nhân cách của con người hình thành và phát triển bao giờ cũng gắn liền vs sự phát triển của hoạt động, các loại hình hoạt động đa dạng trong cuộc sống.

Muốn nâng cao hiệu quả giáo dục, các nhà gd cần lưu ý:

Ø  Xác định mục đích, động cơ các phương thức hđ, hướng tới những mục tiêu gd cụ thể, phù hợp vs đặc điểm tâm sinh lý của người được gd.

Ø  Tổ chức các hđ đa dạng, phong phú về nd, hình thức

Ø  Có kế hoạch cụ thể, chi tiết trong việc tổ chức hđ, phát huy cao độ tính tích cực, tự giác của người được gd.

Ø  Hướng dẫn cụ thể, chi tiết việc tổ chức hoạt động, phát huy cao độ tính tích cự tự giác của người được gd.

Hướng dẫn, động viên, khích lệ, kiểm tra và thường xuyên uốn nắn điểu chỉnh cho người được gd trong các mqh và giao lưu cũng như trong hoạt động