NỘI DUNG

Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là cái gốc của người cách mạng, Người là một nhà tư tưởng chính trị quan tâm hàng đầu đến vấn đề đạo đức, thống nhất giữa chính trị, đạo đức văn hóa nhân văn. Theo Hồ Chí Minh, đạo đức là cái gốc của người cách mạng, là nguồn nuôi dưỡng con người, như gốc của cây, nguồn của sông suối. Người từng viết: "Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù có tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân".

I. Phẩm chất đạo đức cơ bản của người Việt Nam trong thời đại mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

1. Trung với nước hiếu với dân

Theo Hồ Chí Minh thì trung với nước, hiếu với dân là chuẩn mực đọa đức bao trùm nhất, chi phối các mặt đạo đức khác. Trung hiếu là chuẩn mực đạo đức Nho giáo (trung quân ái quốc), là quy phạm pháp luật phong kiến, đồng thời cũng là truyền thống đạo đức chính trị của dân tộc Việt Nam. Hồ Chí Minh đã đưa nội dung mới vào trung hiếu, đó là phải vừa trung với nước vừa hiếu với dân bởi nước là nước của dân còn dân là chủ nhân của đất nước. Không chỉ trung với vua, hiếu với cha mẹ như chuẩn mực Nho giáo xưa mà nay trung với nước hiếu với dân.

Như vậy, Hồ Chí Minh đã làm một cuộc cách mạng trong quan niệm đạo đức. Trung với nước là tuyệt đối trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, trung thành với con đường đi lên CNXH của đất nước; suốt đời phấn đấu cho Đảng, cho cách mạng. Hiếu với dân thì phải thực hiện dân chủ cho nhân dân, tận tâm, tận lực vì dân. Dân phải nắm quyền. Đảng phải gần dân, thân dân, học hỏi ở dân, hết lòng phục vụ nhân dân, nắm vững dân tình, hiểu rõ nhân tâm, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí. Làm đầy tớ của dân, lắng nghe mọi ý kiến của dân, gắn bó mật thiết với nhân dân. Có làm được như vậy mới được dân yêu mến, cách mạng mới thành công.

2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.

- Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường. Đây là chuẩn mực cụ thể biểu hiện của đạo đức trung với nước, hiếu với dân. Đây là đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam. Theo Người, "cần" là siêng năng, chăm chỉ, dẻo dai, cố gắng;

"kiệm" là tiết kiệm (thời gian, tiền bạc, công sức), không xa xỉ, không hoang phí, khác thói ki bo, bủn xỉn;

"liêm" là liêm khiết, trong sạch, không tham lam tiền của, địa vị danh tiếng; luôn quang minh chính đại. chỉ nên ham học, ham làm, ham tiến bộ. Người cũng chỉ ra, trái ngược với liêm là thói cậy quyền cậy thế, đục khoét dân, tham ô, hối lộ,...

"chính" là không tà, là thẳng thắn, đúng đắn, điều gì không thẳng thắn, đúng đắn là tà; ngay thẳng với chỉnh bản thân, với người và với công việc.

các đức tính này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. cần mà không kiệm giống như một chiếc thùng không đáy. kiệm mà không cần thì lấy gì mà kiệm. cần, kiệm, liêm là gốc rễ của chính. nhưng một cây cần có gốc rễ lại cần có cành, lá hoa, quả mới hoàn chỉnh. Cần, kiệm, liêm, chính vô cùng cần thiết đối với cán bộ Đảng viên vì cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền nhỏ. Có quyền ắt sẽ lạm quyền. Đặc biệt nếu quyền chức to mà thiếu lương tâm, đạo đức sẽ đục khoét, tham ô, nhận hối lộ. Không rèn luyện, tu dưỡng cần, kiêm, liêm, chính sẽ trở nên hủ bại, thành con sâu làm rầu nồi canh. "Một dân tộc biết cần, kiệm, liêm, chính là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ". Cần, kiệm, liêm, chính là nền tảng của đời sống mới, của thi ca ái quốc, là cái cần làm người, làm cán bộ, làm việc phụng sự đoàn thể, giai cấp, nhân dân, tổ quốc và nhân loại, là đặc điểm của xã hội hưng thịnh.

"chí công vô tư" là công bằng, công tâm, không thiên tư, thiên vị, làm việc chỉ nghĩ tới Đảng, vì dân, không nghĩ tới mình trước, tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc" (lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ) nêu cao chủ nghĩa tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân. xứng đáng là bậc trượng phu - "phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất"

Nêu cao phẩm chất chí công vô tư, loại bỏ chủ nghĩa cá nhân. Còn chủ nghĩa cá nhân thì còn nguy hại cho Đảng, cho dân. Chủ nghĩa cá nhân là làm hại đảng, hại dân để có lợi cho mình. "Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người ngày hôm qua là vĩ đại để có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân".

3. Thương yêu con người

Dân tộc ta luôn tự hào về truyền thống "thương người như thể thương thân", lá lành đùm lá rách". Yêu thương con người vốn là phẩm chất quen thuộc, lâu đời. Hồ Chí Minh đã kế thừa, nâng cao xác định rõ đối tượng yêu thương. Đó là những người cùng khổ, đồng chí, anh em, bè bạn năm châu bốn bể. Sự thương yêu con người của Hồ Chí Minh còn là lòng vị tha, độ lượng đối với những người từng lầm đường lạc lối nhưng biết an năn, hối cải,..Biểu hiện của tình thương yêu con người qua sự trân trọng giá trị mỗi con người, nỗ lực đem lại những điều tốt nhất cho con người, khác hoàn toàn với sự ban ơn, bố thí tầm thường.

4. Tinh thần quốc tế trong sáng,

Tư tưởng Hồ chí minh là sự thống nhất, hòa quyện giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng.

Tinh thần quốc tế trong sáng là tinh thần đoàn kết quốc tế, tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước, với những người tiến bộ trên thế giới. Theo Hồ chí minh, chủ nghĩa quốc tế là sự tôn trọng và yêu thương tất cả các dân tộc, nhân dân các nước, chống thù hằn, bất bình đẳng dân tộc và sự phân biệt chủng tộc. Người khẳng định: " Bốn phương vô sản, bốn bề đều là anh em, giúp bạn là giúp mình, thắng lợi của mình cũng là thắng lợi của nhân dân trên thế giới. Do đó, cần Đoàn kết với nhân dân các nước vì mục tiêu lớn của thời đại. Xây dựng một kiểu quan hệ quốc tế mới đối thoại thay cho đối đầu, thế giới hòa bình thay chiến tranh, vũ lực.

II. Vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong việc rèn luyện và xây dựng đạo đức cá nhân trong giai đoạn hiện nay.

Sinh viên Việt Nam hiện nay có những ưu điểm là nhiệt tình cách mạng, có nhiều ước mơ, hoài bão cao đẹp, muốn làm những công việc ích nước lợi dân. Họ là bộ phận có trình độ học vấn phổ thông, có vốn nhất định về chính trị, đạo đức, văn hoá, sức khoẻ. Tuy nhiên, họ còn ít được rèn luyện, thử thách trong cuộc sống, trong hoạt động cách mạng nên các quan điểm, lập trường chính trị, các đức tính và các chuẩn mực đạo đức mới chưa được củng cố, chưa được bền chặt, chưa được phát triển đầy đủ.

Trách nhiệm đối với Tổ Quốc

Đặt ra câu hỏi " Trách nhiệm của chúng ta là gì?" và tìm câu trả lời cho "chúng ta có thể làm gì cho đất nước?" trong bối cảnh hiện nay.

- Trách nhiệm đối với tổ quốc trước tiên là phải yêu nước. Bác từng viết "dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước, đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta", yêu nước là truyền thống hàng ngàn năm, được xây dựng, gìn giữ qua bao thời kì, thế hệ. Song để giữ gìn, bảo vệ và phát huy tinh thần yêu nước tránh xa thế lực thù địch đang từng ngày nhăm nhe phá hoại đảng, chống phá nhà nước, là một sinh viên, chúng ta có thể làm được gì? Đó là không ngừng học hỏi, không ngừng nâng cao kiến thức. Yêu nước thì phải biết về lịch sử dân tộc, biết được những cống hiến hy sinh của thế hệ trước, biết về những tháng ngày gian khổ,biết tự hào, kiên định về dân tộc để không bị lung lay trước bất kì hồ ngôn xảo ngữ nào.

- Bên cạnh đó, chúng ta phải tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của đảng và nhà nước. Luôn nâng cao chí khí cách mạng (trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh bại); không sợ gian khổ, phải luôn trau dồi đọa đức cách mạng, khiêm tốn giản dị, không kiêu căng, ngạo mạn, xa hoa lãng phí,..

sinh viên phải xây dựng thái độ chính trị đúng. Thái độ chính trị là tình cảm chính trị của mỗi người trước các vấn đề chính trị, thời sự của đất nước. Tình cảm chính trị là sản phẩm tổng hợp của tình cảm đạo đức, tình cảm trí tuệ và tình cảm thẩm mỹ, trong đó, tình cảm trí tuệ là cơ sở, nền tảng. Nội dung của tình cảm chính trị thể hiện rất phong phú, đó là lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu lao động, yêu khoa học, lòng nhân ái, ham học hỏi, yêu cái đẹp, ghét sự bất công xã hội...

Thái độ chính trị đúng đắn, biểu hiện là thái độ khách quan, được xây dựng trên cơ sở hệ thống tri thức lý luận chính trị khoa học, xuất phát từ thực tiễn của đất nước, từ lợi ích chung của xã hội; mọi cử chỉ, lời nói, việc làm biết suy nghĩ thật chín chắn, thận trọng, biết làm chủ mình, luôn bình tĩnh, sáng suốt, không hấp tấp, không vội vàng; biết dùng sự hiểu biết đúng đắn của mình, giúp đỡ mọi người cùng hiểu, tổ chức hành động đúng.

Thái độ chính trị đúng có vai trò quan trọng, làm cho mỗi người phấn chấn, hăng hái, tạo nên sức mạnh tinh thần và thể chất, thúc đẩy mọi người hoàn thành tốt nhiệm vụ. Ý thức chính trị đúng đắn của sinh viên hiện nay thể hiện ở kết quả học tập và rèn luyện về lý tưởng, về lập trường giai cấp, về trình độ lý luận chính trị, về thực hiện đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Cho nên trong quá trình tu dưỡng đạo đức cách mạng, mỗi sinh viên phải hết sức coi trọng việc xây dựng thái độ chính trị đúng nhằm góp phần tích cực thực hiện tốt các mục tiêu đã xác định.

- sinh viên phải biết sống có lý tưởng. Sinh viên ngày nay phải biết sống có lý tưởng, bởi khi có lý tưởng sống tốt đẹp, sinh viên mới thấy rõ được mục đích, ý nghĩa cao đẹp của cuộc sống, từ đó đem tài năng, trí tuệ, sức mạnh của mình để phục vụ cho bản thân và cho xã hội. Khi đã hình thành cho mình được lý tưởng sống tốt đẹp, sinh viên cũng sẽ biết đâu là điểm mạnh của bản thân để phát huy và đâu là điểm yếu để hạn chế khắc phục. Sống có lý tưởng cao đẹp, sinh viên cũng sẽ tự nâng mình lên tới tầm cao của thời đại mới. Sống có lý tưởng cũng là trách nhiệm của mỗi thanh niên đối với đất nước. Để xây dựng thành công CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN Việt Nam, vai trò của sinh viên nói riêng và thanh niên nói chung là rất quan trọng. Do vậy, việc xác định được cho mình lý tưởng đấu tranh vì hạnh phúc của xã hội, của Tổ quốc, của nhân dân và phấn đấu cho lý tưởng đó thành hiện thực là một trong những nội dung tu dưỡng đạo đức cách mạng hiện nay của sinh viên Việt Nam.

Trung với nước, hiếu với dân đối với thanh niên, sinh viên hiện nay là: Tự nguyện, tự giác suốt đời phấn đấu cho cho độc lập của Tổ quốc, tự do cho nhân dân, xây dựng XHCN, biến lý tưởng xã hội của Đảng, của dân tộc thành hiện thực, bất chấp mọi khó khăn thử thách, kể cả hy sinh tính mạng của mình khi cần thiết; luôn coi mình là công bộc của dân, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, để cho dân tin, dân phục, dân yêu.

Đối với sinh viên hiện nay, các chuẩn mực đạo đức và nguyên tắc ứng xử này biểu hiện ở sự cần cù, siêng năng, học tập, lao động, biết lập kế hoạch và sáng tạo trong hoạt động để thu được hiệu quả cao; biết tiết kiệm thì giờ, tiền của, không xa hoa, lãng phí, không phô trương, hình thức; luôn tôn trọng, giữ gìn của công, không ham địa vị, tiền tài,...

Yêu thương con người. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định, tình yêu thương con người là một trong những chuẩn mực đạo đức cao đẹp của người cách mạng. Người là tấm gương thực hành đầy đủ các chuẩn mực yêu thương con người sâu sắc. Tình yêu thương đó không chỉ ở suy nghĩ mà phải hiện thực hóa bằng hành động như: Luôn luôn biết làm điều có lợi, tránh điều hại cho dân, biết hy sinh bảo vệ dân, coi trọng việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, đồng chí để giúp nhau cùng tiến bộ.

Mỗi sinh viên Việt Nam cần phải nắm vững quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế; phấn đấu, học tập, lao động tốt để góp phần trí lực của mình nhằm phát triển tinh thần quốc tế trong sáng cho đất nước.