Định Nghĩa Cơ Bản

Disclaimer:

Truyện được viết hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng của tác giả. Nhân vật trong truyện lấy cảm hứng từ hình ảnh công chúng của [Thay bằng tên Couple trong tác phẩm của bạn], nhưng nội dung, tình tiết đều là hư cấu. Tác giả không sở hữu các nhân vật gốc, không có mục đích thương mại và tuyệt đối tôn trọng đời tư của người thật.

======

Ai là người cần đọc?

Phù hợp cho người mới bước vào thế giới fanfiction hoặc cần hiểu nhanh về vai trò của Disclaimer trong sáng tác fanfic:

Tất tần tật về Disclaimer trong fanfiction: Hiểu – Dùng – Tránh rủi ro

1. Disclaimer là gì trong fanfiction?

Disclaimer là một tuyên bố miễn trừ trách nhiệm mà người viết fanfic chèn vào phần đầu hoặc cuối truyện. Nó nhằm:

Xác định rằng bạn không sở hữu nhân vật/thế giới gốc.

Khẳng định rằng truyện được viết phi lợi nhuận và không vi phạm bản quyền.

-

Ví dụ Disclaimer đơn giản:

“Tôi không sở hữu các nhân vật. Đây là tác phẩm viết cho vui, không vì mục đích thương mại.”

“Nhân vật thuộc về [tác phẩm/nhóm nhạc/đạo diễn], tôi chỉ mượn để kể một câu chuyện phi lợi nhuận.”

2. Vì sao cần có Disclaimer?

2.1. Bảo vệ người viết khỏi cáo buộc vi phạm bản quyền

Fanfic sử dụng nhân vật/thế giới có bản quyền (như: Harry Potter, SNSD, Marvel...). Disclaimer cho thấy bạn không nhận là chủ sở hữu và không trục lợi từ đó.

2.2. Xác định rõ tính chất phi thương mại

Trong cộng đồng fanfic, một “luật ngầm” là: không kiếm tiền từ fanfiction. Disclaimer giúp bạn thể hiện điều đó rõ ràng.

2.3. Thể hiện sự tôn trọng với tác giả/công ty gốc

Dù bạn sáng tạo lại trên nền tảng có sẵn, Disclaimer thể hiện bạn vẫn giữ đạo đức sáng tạo và tôn trọng bản quyền.

2.4. Duy trì uy tín trong cộng đồng fanfic

Người viết fanfic không chỉ cần “viết hay” mà còn cần “chơi đẹp”. Disclaimer là minh chứng bạn hiểu luật chơi chung và cư xử có trách nhiệm.

3. Ví dụ Disclaimer mẫu

“Tôi không sở hữu nhân vật A và B, họ thuộc về nhóm nhạc XYZ. Fanfic này được viết với mục đích phi lợi nhuận.”

“Tất cả nội dung trong truyện đều là tưởng tượng. Không liên quan đến người/thực tế ngoài đời.”

4. Disclaimer có bắt buộc không?

Không bắt buộc theo luật (ở nhiều nơi), nhưng rất nên có.

Là quy ước văn hóa trong cộng đồng fanfic quốc tế.

Tránh được rắc rối pháp lý hoặc bị tố cáo bởi fandom hoặc chủ sở hữu bản quyền.

Viết fanfic không Disclaimer – cái giá rất đắt!

Bạn có thể bị:

Gỡ bài khỏi nền tảng (Wattpad, AO3, Tumblr…)

Khiếu nại từ công ty quản lý hoặc fandom

Cảnh cáo hoặc khóa tài khoản

Mất uy tín trong cộng đồng viết fanfic

======

5. Mẫu thư phản hồi nếu gặp khiếu nại – gỡ bài – tố cáo

Dưới đây là các mẫu thư phản hồi  (counter-notification/dispute response) mà bạn có thể tham khảo và điều chỉnh tùy tình huống:

I. Khi bị gỡ truyện vì “vi phạm bản quyền” (DMCA)

Tiêu đề: Counter-Notification under DMCA – [Tên truyện/link]

Nội dung:

Kính gửi [Tên nền tảng],

Tôi là [Tên bạn], tác giả của “[Tên tác phẩm]”, bị gỡ khỏi [link].

Tôi gửi phản hồi theo quy định DMCA vì:

1. Truyện là sáng tạo phái sinh phi lợi nhuận.

2. Có Disclaimer rõ ràng về quyền sở hữu.

3. Không gây hại kinh tế/hình ảnh đến chủ bản quyền.

Tôi cam kết trung thực và sẵn sàng cung cấp bản nháp để đối chiếu.

Trân trọng,
[Tên]
[Email]
[Ngày]

-

II. Khi bị khiếu nại vì “xâm phạm hình ảnh idol/người thật”

Tiêu đề: Giải trình về fanfiction “[Tên tác phẩm]”

Nội dung:

Kính gửi [Tên người/công ty khiếu nại],

Tôi là [Tên bạn], tác giả fanfic “[Tên truyện]” đăng trên [nền tảng].

1. Truyện hoàn toàn hư cấu, không đại diện cho cá nhân thật.

2. Không sử dụng hình ảnh cá nhân hay thông tin đời thật.

3. Có ghi rõ Disclaimer về tính tưởng tượng và phi thương mại.

Nếu có phản hồi cụ thể từ cá nhân liên quan, tôi sẵn sàng chỉnh sửa hoặc gỡ bỏ.

Trân trọng,
[Tên]
[Liên hệ]

-

III. Khi bị gỡ truyện vì “vi phạm điều khoản dịch vụ (TOS)”

Tiêu đề: Yêu cầu xem xét lại việc gỡ nội dung

Nội dung:

Kính gửi [Bộ phận hỗ trợ],

Tôi nhận được thông báo rằng “[Tên truyện/link]” bị gỡ vì vi phạm TOS.

Tuy nhiên, nội dung của tôi:

- Không chứa yếu tố kích động/thù hận/vi phạm pháp luật.

- Được gắn tag phù hợp và có Disclaimer rõ ràng.

- Không quảng cáo hay thu lợi.

Mong được xem xét lại và sẵn sàng chỉnh sửa nếu cần.

Trân trọng,
[Tên]
[Email]

-

IV. Khi bị tố cáo vì “nội dung nhạy cảm” (Trigger Warning)

Tiêu đề: Giải trình nội dung nhạy cảm – “[Tên truyện]”

Nội dung:

Kính gửi [Admin/Nền tảng],

Tôi là tác giả “[Tên truyện]”, đang bị tố cáo do nội dung nhạy cảm.

Tôi xin xác minh:

- Đã gắn cảnh báo nội dung (Trigger Warning) ở đầu truyện.

- Không cổ súy hành vi tiêu cực.

- Toàn bộ tình tiết là hư cấu, phục vụ xây dựng nhân vật.

Tôi sẵn sàng chỉnh sửa theo góp ý cụ thể.

Trân trọng,
[Tên]
[Liên hệ]

-

V. Khi bị cáo buộc “đạo văn” hoặc “trùng ý tưởng”

Tiêu đề: Phản hồi về cáo buộc đạo văn – “[Tên tác phẩm]”

Nội dung:

Kính gửi [Admin/Nền tảng/người khiếu nại],

Tôi nhận được cáo buộc rằng truyện “[Tên truyện]” của tôi trùng ý tưởng với một tác phẩm khác.

Tôi khẳng định:

- Đây là sáng tác độc lập.

- Có thể có trùng hợp do thể loại/mô-típ chung.

- Tôi sẵn sàng cung cấp bản nháp, ngày đăng bản gốc, và chứng cứ sáng tác.

Mong được xem xét công tâm.

Trân trọng,
[Tên]
[Email]

========

Lưu ý quan trọng khi viết thư phản hồi:

Lịch sự – khách quan – không đối đầu

Luôn ghi rõ tên, email, đường link bài viết

Đừng nhận lỗi nếu bạn không sai, nhưng hãy thể hiện thiện chí hợp tác

Luôn lưu bản nháp, email, hình ảnh đề phòng sự cố kéo dài

-

6. Hệ quả pháp lý khi không có Disclaimer (tùy quốc gia)

Ở các nước có luật bản quyền nghiêm (như Mỹ, Nhật, Hàn...), fanfic không Disclaimer có thể bị coi là vi phạm IP (sở hữu trí tuệ).

Có nguy cơ bị cảnh cáo, gỡ bài, phạt tiền, thậm chí bị kiện dân sự nếu truyện gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng hoặc thu nhập chủ sở hữu.

Nhiều nền tảng như Wattpad, AO3, Tumblr… khuyến nghị người viết tự gắn Disclaimer như một hành động phòng ngừa rủi ro.

-

KẾT LUẬN

Nếu bạn viết fanfic, hãy luôn có Disclaimer.

Nó không chỉ là lời tuyên bố hợp lệ – mà còn là tấm khiên bảo vệ bạn trong một thế giới sáng tạo đầy cảm hứng nhưng cũng lắm rủi ro.

============

Bổ sung về Disclaimer trong fanfiction

1. Disclaimer khi dùng hình ảnh thật (idol, ảnh nghệ sĩ, ảnh drama ngoài đời

Không chỉ riêng chữ viết cần disclaimer, mà cả hình ảnh thật cũng cần được kèm theo thông báo rõ ràng.

Khi bạn chèn ảnh của nghệ sĩ, idol, hoặc hình ảnh liên quan đến các sự kiện drama ngoài đời vào fanfic hay các bài đăng trên mạng xã hội, việc ghi chú rõ ràng mục đích sử dụng, nguồn gốc, và khẳng định không có ý định xâm phạm bản quyền hay quyền riêng tư là rất quan trọng.

Ví dụ mẫu:

“Hình ảnh chỉ dùng cho mục đích minh họa và phi thương mại. Tôi không sở hữu quyền hình ảnh của các nghệ sĩ được đề cập, tất cả quyền thuộc về chủ sở hữu hợp pháp.”

Điều này giúp giảm thiểu khả năng bị khiếu nại bản quyền hoặc vi phạm quyền riêng tư, đồng thời thể hiện sự tôn trọng đối với cá nhân trong ảnh.

-

2. Tình huống cụ thể cần Disclaimer đặc biệt hơn

Có một số trường hợp fanfic hoặc bài viết cần sử dụng disclaimer chi tiết, nhấn mạnh hơn để đảm bảo rõ ràng về pháp lý và đạo đức:

Fanfic viết về người nổi tiếng còn sống.

Việc viết về người có thật, đặc biệt là người nổi tiếng vẫn đang hoạt động, có thể ảnh hưởng đến danh dự, hình ảnh của họ.

*

Mẫu disclaimer mở rộng:

“Tác phẩm này là hư cấu và không phản ánh cuộc sống thật của nhân vật. Mọi sự trùng hợp với người thật đều là ngẫu nhiên. Tác giả không chịu trách nhiệm về bất kỳ hiểu lầm hay tranh cãi nào phát sinh.”

-

Fanfic có yếu tố R18, bạo lực, tâm lý nhạy cảm
Các nội dung này cần disclaimer cảnh báo rõ ràng về độ tuổi người đọc và tính chất nội dung.

Ví dụ:

“Tác phẩm có chứa nội dung người lớn, cảnh báo độ tuổi 18+. Vui lòng cân nhắc trước khi đọc.”

“Một số cảnh trong truyện có thể gây khó chịu với người đọc nhạy cảm, xin vui lòng lưu ý.”

*

Khi chuyển thể hoặc “remake” lại một tác phẩm fanfic khác.

Nếu bạn dựa trên một fanfic hoặc tác phẩm của người khác để làm mới hoặc chỉnh sửa, cần ghi rõ nguồn gốc, tác giả gốc, và sự cho phép (nếu có).

Ví dụ:

“Tác phẩm dựa trên fanfic gốc của [Tên tác giả], đã được sự đồng ý của tác giả. Mọi quyền thuộc về tác giả gốc.”