I. ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI, ĐẶC TRƯNG, ƯU THẾ CỦA SẢN XUẤT HÀNG HÓA

1. Sản xuất hàng hóa, điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa.

a. Sản xuất hàng hóa là sản xuất để bán, trao đổi. Sản xuất hàng hóa là một phạm trù lịch sử. Nó chỉ xuất hiện và tồn tại với điều kiện sau đây:

- Điều kiện thứ nhất là sự phân công lao động xã hội. Phân công lao động xã hội là sự chuyên môn hóa sản xuất, một số người chỉ chuyên sản xuất ra một số loại sản phẩm nào đó, một số người khác sản xuất sản phẩm khác dẫn đến những người sản xuất phải phụ thuộc vào nhau. Vì vậy, phân công lao động xã hội là cơ sở của sản xuất hàng hóa. Nhưng, chỉ có phân công lao động xã hội thì chưa đủ mà phải có điều kiện thứ hai.

- Điều kiện thứ hai là sự tồn tại chế độ tư hữu, hoặc những hình thức sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất. Chế độ tư hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, tất nhiên sản phẩm làm ra phải thuộc quyền sở hữu riêng của từng chủ sở hữu, do đó người này muốn có được sản phẩm của người kia phải thông qua trao đổi, mua bán.

Tóm lại: cùng với sự phân công lao động xã hội, thì chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất là yếu tố cơ bản làm cho nền sản xuất hàng hóa ra đời.

2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa

- Đặc trưng thứ nhất: nhằm thỏa mãn nhu cầu người tiêu dùng, và mục đích chạy theo lợi nhuận, vì mà thúc đẩy sản xuất phát triển mạnh mẽ.

- Đặc trưng thứ hai: vì mục đích lợi nhuận đã thôi thúc người sản xuất hàng hóa phải không ngừng cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất để nâng cao năng suất lao động, vì vậy mà làm cho lực lượng sản xuất xã hội phát triển nhanh chóng.

- Đặc trưng thứ ba: mối liên hệ phụ thuộc giữa các ngành, các vùng ngày càng chặt chẽ, xóa bỏ tình trạng bảo thủ, trì trệ, thúc đẩy xã hội hóa sản xuất.

- Đặc trưng thứ tư: làm cho mối quan hệ hàng hóa - tiền tệ được mở rộng, giao lưu kinh tế trong và ngoài nước, tạo điều kiện cho mỗi nước phát huy được lợi thế của mình, đem lại lợi ích chung cho các nước.

- Ngoài những ưu thế nêu trên, sản xuất hàng hóa cũng có những mặt trái như: khủng hoảng kinh tế, phân hóa giàu nghèo, phá hủy môi trường, làm nảy sinh những hiên tượng tiêu cực trong sản xuất, kinh doanh...Nhận thức đúng những ưu thế và mặt trái của sản xuất hàng hóa, để hạn chế những tiêu cực và phát huy những ưu thế của nó.