Số lượng giá trị của hàng hóa, các yếu tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa.

a. Số lượng giá trị của hàng hóa

Trong đời sống thực tế, nhiều người cùng sản xuất một mặt hàng như nhau, nhưng số lượng thời gian lao động hao phí lại khác nhau. Trên thị trường, các hàng hóa giống nhau thì có giá trị bằng nhau. Cho nên, số lượng giá trị của hàng hóa không phải đo lường bằng thời gian lao động cá biệt của mỗi người sản xuất, mà được đo lường bằng thời gian lao động xã hội cần thiết, tức thời gian hao phí lao động ở mức trung bình của xã hội. Ví dụ, có 5 nhà sản xuất cùng sản xuất một mặt hàng, trong đó, nhà sản xuất số 1 có thời gian hao phí 2 giờ tạo ra được 1 sản phẩm, nhà sản xuất số 5 có thời gian hao phí 2 giờ 50 phút tạo ra được 1 sản phẩm, nhà sản xuất số 2, 3 và 4 có thời gian hao phí 2 giờ 10 phút tạo ra được 1 sản phẩm. Thì số lượng giá trị hàng hóa sẽ căn cứ vào nhà sản xuất số 2, 3 và 4. Trong đời sống thực tế, thường thì, thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian lao động cá biệt của nhà sản xuất cung ứng đại bộ phận một loại hàng hóa trên thị trường.

Vậy, thời gian lao động xã hội cần thiết là: thời gian cần thiết để làm ra một loại hàng hóa với một trình độ kỹ thuật trung bình, trình độ chuyên môn tay nghề trung bình, cường độ lao động trung bình, trong điều kiện bình thường của một xã hội nhất định

b. Các yếu tố ảnh hưởng đến số lượng giá trị của hàng hóa

Giá trị của hàng hóa do lao động tạo ra. Đó là mặt chất lượng của hàng hóa. Còn số lượng giá trị là do thời gian lao động quyết định. Hai hàng hóa khác nhau, nếu được sản xuất với số lượng thời gian hao phí như nhau, thì giá trị của hai hàng hóa ấy bằng nhau.

Trong đời sống thực tế, nhiều người cùng sản xuất một loại hàng hóa như nhau, nhưng số lượng thời gian lao động hao phí lại không bằng nhau. Trên thị trường các hàng hóa giống nhau thì có giá trị bằng nhau. Cho nên, số lượng giá trị của hàng hóa không phải đo lường bằng thời gian lao động cá biệt của mỗi người sản xuất, mà đo lường bằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó.

Thời gian lao động xã hội cần thiết là một lượng không cố định, cho nên số lượng giá trị của hàng hóa cũng không cố định. Nếu kỹ thuật phát triển, điều kiện lao động trung bình của xã hội thay đổi, thì thời gian lao động xã hội cần thiết cũng thay đổi. Cho nên, thời gian lao động xã hội cần thiết tùy thuộc vào năng suất lao động xã hội. Năng suất lao động xã hội là năng lực sản xuất của lao động được tính bằng số lượng sản phẩm sản xuất trong một đơn vị thời gian, hoặc số lượng thời gian phải bỏ ra để sản xuất một đơn vị sản phẩm.

Nếu cùng một thời gian mà làm được nhiều sản phẩm hơn, hoặc cùng một sản phẩm mà tốn ít thời gian hơn, thì gọi là tăng năng suất lao động.

Như vậy, số lượng lao động hao phí càng nhiều thì giá trị hàng hóa càng cao, còn năng suất lao động càng cao thì giá trị của hàng hóa càng thấp

Cần phân biệt năng suất lao động với cường độ lao động. Năng suất lao động nói lên số lượng sản phẩm làm ra trong một đơn vị thời gian, còn cường độ lao động nói lên sự khẩn trương của lao động. Năng suất lao động tăng thì toàn bộ giá trị tạo ra trong một đơn vị thời gian không đổi, nhưng giá trị của một sản phẩm giảm xuống, còn cường độ lao động tăng thì toàn bộ giá trị tăng, nhưng giá trị của một đơn vị sản phẩm không đổi, vì tăng cường độ lao động cũng giống như kéo dài ngày lao động.

Nói đến số lượng giá trị của hàng hóa, còn phải tính đến lao động giản đơn và lao động phức tạp. Lao động giản đơn là những loại lao động chưa trải qua huấn luyện chuyên môn nghề nghiệp, mà bất kỳ người lao động nào có khả năng lao động bình thường đều có thể làm được, còn lao động phức tạp là những loại lao động đã trải qua huấn luyện chuyên môn nghề nghiệp, đã có được một trình độ thành thạo nhất định. Trong cùng một thời gian lao động, người có trình độ lao động phức tạp sẽ tạo ra một lượng giá trị lớn hơn, so với lao động giản đơn. Lao động giản đơn là cơ sở để tính toán lượng giá trị của hàng hóa, vì vậy kết quả của lao động phức tạp sẽ được quy về lao động giảm đơn để xác định lượng giá trị của hàng hóa. Theo C.Mác: lao động phức tạp, chỉ là bội số của lao động giản đơn.

Tóm lại: qua phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hóa, chúng ta rút ra được kết luận là lượng giá trị của hàng hóa được đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết, giản đơn trung bình.

c. Cơ cấu lượng giá trị của hàng hóa

- Lượng giá trị của hàng hóa bao gồm:

+ Lao động quá khứ được chuyển dần vào hàng hóa trong quá trình sản xuất (TLSX).

+ Lao động sống, tức lao động trực tiếp của người công nhân.

- Như vậy, cơ cấu lượng giá trị của hàng hóa = giá trị cũ (lao động quá khứ, tức tư liệu sản xuất được chuyển dần vào hàng hóa) + giá trị mới (tức lao động trực tiếp của người công nhân được kết tinh vào hàng hóa để tạo ra giá trị mới)