Nguồn: Chi Nguyen (The Present Writer)

Xin chào thứ Tư bạn đọc The Present Writer!Điểm nhấn lớn nhất trong tuần rồi với mình là buổi workshop về "Khai phá giá trị bản thân qua từng giai đoạn cuộc đời" với Coach La Khuê. Workshop đánh dấu lần đầu tiên mình trình bày nghiên cứu về khoa học thần kinh (neuroscience) trước nhóm khán giả ngoài khoa học. Ban đầu, mình cũng khá hồi hộp không biết khán giả sẽ tiếp nhận những thông tin "khó nhằn" này như thế nào, nhưng sự ủng hộ nhiệt tình của các bạn tham gia khiến mình thấy rất vui. Sau workshop, nhiều bạn chia sẻ với mình về sự "ngạc nhiên" và "lầm tưởng" của bạn (chủ yếu do chưa được cập nhật kiến thức mới) về não bộ.Do vậy, trong bản tin tuần này, mình muốn chia sẻ với bạn một số điều thú vị về sự mềm dẻo (hay còn gọi là "khả biến") của não bộ—neuroplasticity.Trong các nghiên cứu ban đầu về não bộ (khoảng giữa thế kỷ 20 trở về trước), các nhà khoa học cho rằng sự phát triển của não bộ chủ yếu chỉ diễn ra khi con người còn ở tuổi nhỏ. Bắt đầu từ tuổi thứ 6, khi não bộ đạt tới 90% thì sự phát triển bắt đầu chậm/chững lại và dần đi xuống từ tuổi trung niên. Nhận định thiên về mặt sinh học này tạo ra niềm tin phổ biến rằng não bộ chỉ phát triển tới một mức "cố định" và khi đến tuổi trưởng thành rồi thì không thể thay đổi nữa.Nhưng những nghiên cứu hiện đại (từ nửa sau thế kỷ 20) cho thấy não bộ có khả năng biến đổi mềm dẻo hơn nhiều so với nhận định trước đây. Kể cả khi con người đã bước vào tuổi trưởng thành với não bộ hoàn thiện hoặc trải qua tai nạn khiến não bộ bị tổn thương, nếu có sự luyện tập đúng cách, thường xuyên, liên tục, não bộ vẫn có thể phục hồi và tiếp tục phát triển. Dưới đây là một số nghiên cứu về neuroplasticity mà mình thấy hữu ích:1- Não tài xế taxi: Trong một nghiên cứu năm 2000 

https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.070039597

được trích dẫn tới 4766 lần (!), nhóm nghiên cứu chụp cộng tưởng từ (MRI) não của các tài xế taxi ở London và nhận thấy phần hồi hải mã (hippocampus) phía sau—phần có trách nhiệm định hướng không gian/tìm đường—của họ lớn hơn đáng kể so với người bình thường. Thể tích vùng này tăng tỉ lệ thuận với số năm hành nghề lái taxi. Điều này cho thấy não người trưởng có khả năng thay đổi cấu trúc cục bộ để thích ứng với nhu cầu trong môi trường sống/làm việc. Ứng dụng vào cuộc sống, nếu ta muốn giỏi một kỹ năng nào đó, hãy luyện tập hàng ngày, thường xuyên, và lâu dài với kỹ năng ấy để não phản hồi và "đàn hồi" theo hướng đó. Ngược lại, nếu ta lười luyện tập, bỏ bê kỹ năng cũ, não cũng sẽ có xu hướng thu hẹp lại khiến kỹ năng cũ mai một dần.

2- Não thiền: Nhiều nghiên cứu về thiền đã chứng minh rằng thực hành thiền lâu dài có khả năng thay đổi cấu trúc não bộ. Ví dụ, 

https://journals.lww.com/neuroreport/abstract/2005/11280/meditation_experience_is_associated_with_increased.5.aspx

một nghiên cứu năm 2005 (cũng có lượt trích dẫn khủng: 3283 lần) chụp MRI trên não những người thiền lâu năm và nhận ra họ có vỏ não dày hơn ở các vùng liên quan đến chú ý, cảm nhận nội tại và xử lý giác quan—đặc biệt là vùng vỏ trước trán và thùy đảo phải. Hiệu ứng này rõ rệt hơn ở người lớn tuổi, cho thấy thiền có thể làm chậm quá trình lão hóa não. Do vậy, thiền hàng ngày là một cách hữu hiệu để ta phát triển não bộ từ bên trong, tăng cảm nhận các giác quan, và chống lại quá trình lão hóa.

3- Não học: Các nghiên cứu về trí nhớ trong khoa học hiện đại (ví dụ nghiên cứu hệ thống năm 2021) https://link.springer.com/article/10.3758/s13423-020-01792-x

chỉ ra rằng trí nhớ của người trưởng thành không phải là một hệ thống tĩnh (static) mà thực tế rất linh hoạt và nhạy cảm theo từng hoàn cảnh. Khi bắt gặp một kiến thức mới, não sẽ khởi động các đường dây kết nối để gợi lại trí nhớ về những kiến thức và trải nghiệm cũ liên quan, giúp người học hiểu và tiếp nhận kiến thức mới. Nói cách khác, nếu bạn đã từng nghe qua, thấy qua, đọc qua... một điều gì đó đáng nhớ thì ký ức này sẽ giúp bạn đặt mối liên kết nhanh hơn khi học kiến thức mới và hiểu bài hơn. Đó là lý do tại sao các nhà tâm lý học và giáo dục học thường nói: "The more you know, the more you can know" ("Càng biết nhiều thì càng có thể biết thêm nữa"). Không ngừng học là cách duy nhất giúp não tiếp tục học tiếp.

https://www.psychologytoday.com/us/blog/memory-medic/202103/the-more-you-know-the-more-you-can-know

—Là một người làm nghiên cứu về giáo dục, mình cảm thấy buồn mỗi khi nghe ai đó nói: "tôi đã qua thời 'hoàng kim' để học", "não giờ 'chai' rồi không học được nữa", "học tuổi này không vào nữa"... vì khi nói ra những điều này, ta đã coi thường khả năng biến đổi tuyệt vời của não bộ và tự đẩy bản thân (và não của mình) xuống dốc. Mình hy vọng bản tin này đủ "chứng cứ" thuyết phục để thúc đẩy bạn tiếp tục học tập, phát triển bản thân và nâng cao trí lực của mình—não sẽ biết ơn bạn nhiều đó!Nếu bạn thích những kiến thức như thế này, bạn có thể đăng ký nhận thông báo tại đây khi mình mở (lại) workshop tương tự nhé.Be present,Chi NguyễnP/S: Bản tin hàng tuần này đã, đang và sẽ luôn được gửi tới bạn hoàn toàn miễn phí. Nếu bạn muốn giúp bản duy trì bền vững, hãy cân nhắc ủng hộ một phần chi phí vận hành, mua sách và sổ của mình, hoặc chia sẻ dự án "Bài học thứ Tư" nhé! Mình thực sự biết ơn sự cổ vũ và động viên của bạn ♥️

🧩 GỢI Ý TUẦN NÀY1- Sách "Build the Life You Want" https://shorturl.at/0RLfB (Nghệ thuật sống hạnh phúc dưới góc nhìn khoa học). Một cuốn sách rất hay về khoa học hạnh phúc được viết bởi giáo sư Đại học Harvard Arthur Brooks và "bà hoàng truyền thông" Oprah Winfrey (p/s: thực ra Oprah viết rất, rất ít, chủ yếu là Arthur). Sách trích nhiều nghiên cứu mới về tâm lý học và viết với văn phong dễ đọc, dễ tiếp cận cho người ngoài giới khoa học. Mình mới đọc lại sách để chuẩn bị cho workshop tuần rồi và ghi lại rất nhiều ý hay.

https://shorturl.at/wx17l

2- Học từ vựng tiếng Anh/Nhật trên MochiMochi: 

https://mochidemy.com/tienganh-TPW/

MochiMochi là ứng dụng học từ vựng được rất nhiều bạn trẻ yêu thích với hai bộ môn tiếng Anh và tiếng Nhật. Điểm đặc biệt nhất của app này là được xây dựng theo phương pháp Spaced Repetition (Lặp lại cách quãng) đã được khoa học chứng minh là tốt cho trí nhớ. Ngoài ra, thiết kế app dễ thương, cổ vũ người dùng đăng nhập sử dụng app để học ngoại ngữ. MochiMochi có ưu đãi riêng dành cho cộng đồng The Present Writer: Giảm giá 30% cho cả tiếng Anh và tiếng Nhật.