Cho dù đã từng được ăn bánh bèo ở Huế, ở Đà Nẵng, ở Sài Gòn... nhưng nếu chưa ăn bánh bèo ở Đồng Hới thì tôi vẫn chưa thấy mình đã thực sự ăn một dĩa bánh bèo. Không chỉ vì tấm lòng yêu quê đã ưu ái cho dĩa bánh bèo quê, mà phần khác thực sự tôi vẫn thấy bánh bèo Đồng Hới vẫn là ngon nhất.

Từ nhỏ, có dịp vào Huế, tôi đã được ăn món bánh bèo chén. Bánh bèo được hấp trong chén nhỏ, bên trên rắc tôm chấy, hành lá, tóp mỡ, khi ăn thì chan nước mắm ớt cay xé lưỡi. Khi ăn thì không dùng muỗng múc mà dùng chiếc dao tre để "lẫy" bánh ra khỏi chén và đưa lên miệng, như thế mới là 'đúng điệu kiểu Huế'.

Vào Đà Nẵng – Quảng Nam thì bánh bèo có thêm loại nhưn ướt , thân bánh bèo cũng dày hơn, khi ăn thì xếp hết ra dĩa, ăn kèm với nem hoặc chả. Có khi, vừa bánh bèo vừa bánh ướt để chung một dĩa. Bánh ướt tráng mỏng, ở giữa cho thêm ít tôm chấy rồi cuộn lại xếp chung rồi chan nước mắm ớt lên trên. Buổi chiều, tầm 3, 4 giờ khi nghe tiếng rao "bèo ướt, ai bèo ướt" của bà bán rong quen mặt thì thế nào tôi cũng phải gọi vào nhà làm một dĩa cho bữa lỡ, vừa ngon mà lại rẻ nữa.

Riêng vùng Sài Gòn – Nam Bộ cũng có nhiều loại bánh bèo của riêng mình qua nhiều "biến tấu" như bánh bèo bì, bánh bèo nhân đậu xanh nước cốt dừa, bánh bèo chan nước sốt, bánh bèo chay, bánh bèo cắc chú... Chiếc bánh bèo tuy sinh ra từ Huế nhưng không phải là món độc quyền của Huế mà có ở rất nhiều nơi bởi tính bình dân, ngon mà rẻ của nó. Có thể nói chưa ai trong đời mà chưa một lần ăn bánh bèo....

Thế nhưng, bạn đã bao giờ ăn bánh bèo Đồng Hới, Quảng Bình quê tôi chưa? Nếu chưa, bạn có thể rất ngạc nhiên đấy. Đầu tiên, nhìn dĩa bánh bèo đã thấy lạ rồi, chưa nói đến chuyện nếm thử mùi vị của nó...

Bánh bèo ở Đồng Hới là loại bánh bèo tai nhỏ và mỏng, chỉ dày hơn bánh ướt chút xíu. Dĩa bánh bèo nhìn không hoành tráng như ở SG hay lạ mắt theo kiểu để trong chén như ở Huế, mà được xếp một cách thanh lịch đẹp mắt trên dĩa. Từng lát bánh bèo tròn, mỏng, nho nhỏ trắng tinh đươc xếp trên dĩa theo hình tròn từ ngoài vào trong cho đến khi đầy kín mặt dĩa, mỗi dĩa xếp đủ độ chừng 25-30 cái. Phía bên trên rắc đầy tôm chấy đỏ tươi và vài miếng bánh bèo khô chiên hoặc tóp mỡ vàng rụm. Bên cạnh dĩa bánh bèo tất nhiên không thể thiếu chén nước mắm xắt ớt tươi. Chỉ đơn giản thế thôi, không cần ăn thêm bất cứ loại rau nào hay gia vị gì khác, thế nhưng vẫn có sức quyến rũ mùi vị rất lớn mà ai đã ăn một lần rồi thì không thể cưỡng lại cảm giác thèm muốn ăn lần thứ hai, thứ ba, thứ n nữa...

Một dĩa bánh bèo Đồng Hới muốn ngon phải hội đủ ba điều kiện: bánh ngon, tôm chấy ngon, và nước mắm ngon. Gạo làm bánh bèo phải là loại gạo mới, được xay mịn và ngâm kỹ trước khi đổ vào khuôn (xửng) hấp lên thành bánh, rồi bột bánh có pha hay không pha thêm các loại bột khác thì tùy bí quyết gia truyền của từng nhà làm bánh, nhưng phải cho ra loại con bánh tròn, mỏng, trắng tinh, mềm mát như lụa. Tôm chấy là loại tôm sông (tôm đất), tuy nhỏ hơn loại tôm biển nhưng thịt chắc và ngọt hơn nhiều. Tôm chấy có hai loại, tôm chấy khô hoặc tôm chấy tươi, loại nào cũng ngon cả. Nước mắm nữa, phải là loại nước mắm ngon chính gốc Hải Thành được nấu lại với nước và đường, tạo ra nước chấm ngòn ngọt mằn mặn thơm mùi biển cứ muốn húp hoài!!! Tất nhiên không thể thiếu một chút ớt xắt cho thêm mùi vị đầy đủ của một dĩa bánh bèo và kích thích sự thèm ăn của vị giác. Phải chăng được thiên nhiên ưu ái cho gần núi kề sông, nhiều đầm lắm phá, sản vật thiên nhiên tươi ngon mà Đồng Hới có gạo thơm bột mịn, tôm tươi roi rói, cá biển tươi ngon để làm ra thứ con bánh, thứ tôm chấy, thứ nước mắm chan tuy bình dân mà đủ sức ghi tên mình vào bảng vàng đặc sản ẩm thực của cả nước...

Cách thưởng thức bánh bèo không có gì đơn giản và dân dã hơn: bạn cứ chan nước mắm cho ngập bánh bèo, ăn thế mới ngon. Hãy thử múc một lát bánh, khéo khéo tay làm sao để còn có thêm một chút nước mắm, và nhất là những miếng nhân tôm chấy không bị rơi ra ngoài (nhớ bỏ đi miếng ớt tươi nhé kẻo không thì cay lắm) rồi đưa vào miệng nhai từ từ để thưởng thức vị ngon...

Cảm giác miếng bánh bùi bùi, mỏng tang và mát rượi như lụa chạm nơi đầu lưỡi. Rồi đến vị ngọt thơm của mấy miếng tôm chấy nhỏ li ti. Và tiếp theo nữa là vị ngòn ngọt, mằn mặn pha chút cay cay của nước mắm... Phải nói nước mắm chính là yếu tố thứ ba không thể thiếu của dĩa bánh bèo, vừa là tạo vị đậm đà mặn mặn ngòn ngọt cho miếng bánh bèo, vừa tạo nên một bản tam tấu mùi vị hoàn hảo mà một khi ăn rồi, bạn sẽ phải công nhận đây là dĩa bánh bèo ngon nhất. Ở Đồng Hới, bạn có thể ăn bánh bèo ở nhiều nơi nhưng nổi tiếng nhất là dãy hàng bánh bèo ở đường cô Tám (gần chợ Đồng Hới, cách tượng đài Mẹ Suốt chừng 100m). Ở đây có rất nhiều hàng bánh bèo, bạn thích ăn bánh bèo ở đâu là tùy khẩu vị. Và xa hơn nữa thì ra Hải Thành, khu vực cũng tập trung nhiều quán bánh bèo mà nổi tiếng nhất là bánh bèo Cô Vân. Tôi hay ăn bánh bèo ở đây mỗi lần về quê ăn Tết, và bao giờ cũng phải ăn đến mấy lần, mỗi lần phải 3-4 dĩa mới thấy đã miệng.

Cũng có người nói bánh bèo Cộn (là nơi tôi đã lớn lên) cũng ngon không kém nhưng tiếc là tôi lại xa nhà quá lâu nên chẳng biết chỗ nào gần nhà có bán bánh bèo cả, chỉ lưu lại trong trí nhớ ngày xưa có nhiều hàng bánh bèo ở chợ Cộn. Còn nhớ, ra chợ, tới hàng bánh bèo, nhìn bà bán bánh xếp bánh lên dĩa cũng thấy vui lắm. Một tay xoay tròn chiếc dĩa một cách tài tình, một tay thoăn thoắt xếp từng cái bánh bèo nhỏ lên dĩa từ ngoài vào trong đều đặn. Rồi bà với tay lấy cái bẹ chuối chấm vào bát mỡ heo thoa một lớp mỏng lên mặt bánh rồi mới rắc tôm chấy lên, cũng một điệu một tay đỡ lấy trôn dĩa xoay tròn, tay kia đều đặn rải tôm chấy lên mặt bánh. Xong rồi thì chan nước mắm và... alê ăn thôi. Đôi khi, theo yêu cầu của khách, bà bánh bèo làm dĩa bánh đúp, nghĩa là một lớp bánh với tôm chấy xong rồi lại xếp thêm một lớp như thế nữa lên mặt, để thực khách nào muốn ăn no có thể ăn ngay cho đã miệng mà không cần phải ngồi đợi bà cần mẫn làm thêm một dĩa bánh bèo nữa....

ST.