Mùa xuân năm ấy, trời đất chuyển mình lạ thường. Trên không trung, mây kết hình rồng, gió lại vờn thành cánh phượng, tựa hồ thiên hạ đang chờ đón điềm cát.
Tin vui lan khắp kinh thành: cả hai gia tộc trụ cột của quốc gia đều có người mang thai. Bên nhà Lý, chính là vị hoàng hậu vốn sinh trưởng từ họ Trần; còn trong phủ họ Trần, cũng có một Lê Thị mang mầm sống trong bụng. Hai mạch huyết tưởng như đối lập, kỳ thực đã giao hoà ngay từ trong cốt nhục, gieo xuống thế gian những mầm non chưa rõ hình dung.
Triều đình bàn tán, dân gian xôn xao. Có kẻ cho là trời đã mở vận mới, ban phúc để đất nước thêm hưng thịnh. Có người lại thầm suy: chẳng biết long thai hay phượng thai, nhưng chắc chắn đều là điềm cát, vì long phượng vốn là linh tượng của thịnh thế.
Trong những ngày ấy, nỗi vui mừng chẳng riêng cho một gia tộc nào, mà lan khắp quốc gia. Người ta nhìn trời, thấy mây trắng cuộn như sóng, nghe gió xuân thổi cũng ngỡ tiếng khánh ngân. Ai nấy đều tin rằng thế hệ sắp sinh ra sẽ là điềm lành cho vận mệnh Đại Việt, là hạt giống để quốc gia vững bền như non Thái, trường tồn như sông Hồng.
Đêm phủ xuống bến Đông Ngạn, sông Hồng loang ánh trăng, gió đêm thổi dài hun hút. Trong gian nhà tĩnh mịch, Trần Thủ Độ ngồi thẳng lưng, ánh mắt sắc lạnh như lưỡi kiếm. Bên cạnh, Trần Thừa – người anh họ, cũng là bậc tôn trưởng trong họ – khoan thai rót chén rượu, giọng trầm mà kín đáo.
"Thế nước xoay vần như dòng Hồng cuộn đỏ, kẻ nào cưỡng lại cũng chỉ như đắp bờ tre chắn lũ," Trần Thừa khẽ ngâm một câu, ánh mắt dõi ra bờ sông.
Thủ Độ gật đầu, nụ cười thoáng như không:
"Nhà Lý trải qua hơn trăm năm, nhưng giọt máu ngai vàng giờ chưa biết là nam hay nữ. Một khi tấm rèm che khuất, thì kẻ nhìn xa phải sớm chuẩn bị con đường cho dân, cho họ tộc."
Trần Thừa khẽ thở dài, chậm rãi đáp:
"Người xưa có câu: 'Đạo bất viễn nhân, nhân tự viễn chi' (Đạo không bỏ con người, chỉ người bỏ đạo). Nếu kẻ cầm quyền không giữ được mệnh trời, tất có kẻ khác giữ thay. Nhưng, Thủ Độ à, lời này chỉ để giữa đêm lạnh, chẳng thể lọt ra ngoài nửa chữ."
Thủ Độ cúi đầu, giọng rắn như sắt:

"Thần phục để che mắt, nhưng ngấm ngầm vun đất, đợi thời cắm cọc. Nếu thai kia lỡ là nam, thì họ Trần ta cũng đã gieo mầm ở nơi khác. Một ngày kia, chẳng cần đao gươm, mà tự khắc thiên hạ cũng đổi chủ."
Trần Thừa nhìn sâu vào mắt ông, như cân nhắc từng chữ, rồi cười mơ hồ:
"Không phải sắt thép mới bền, mà chính là những mối ràng buộc của tình thân, của hôn phối. Cái gốc là ở chỗ đó. Người trước có câu 'Nước loạn nhờ thân thuộc mà yên'. Nếu biết gài một nút buộc khéo léo, thì khi gió giông nổi lên, nút ấy sẽ thành mấu neo giữ cả con thuyền."
Một khoảng lặng nặng nề. Ngoài kia, tiếng trống canh vọng lại, rền như nhắc nhở. Thủ Độ chậm rãi gõ ngón tay lên bàn gỗ lim, khóe môi nhếch lên như đã chạm đến một ý tưởng.
Triều Lý khi ấy, thoáng nhìn còn vẻ vững vàng, nhưng bên trong đã lắm chỗ lung lay. Lý Huệ Tông vì bệnh mà trí loạn, việc triều chính phần nhiều do kẻ khác lèo lái. Trong chốn cung đình, dòng họ Trần đã len vào tự bao giờ, từng bước mà bám rễ, cũng bởi xưa kia có ơn nghĩa chằng chịt với nhà Lý. Người đời vẫn còn nhớ những năm Lý Cao Tông sa vào cảnh loạn Quách Bốc, chính Trần Lý và họ hàng đã dựng cờ chiêu binh, cứu giá Thái tử Sảm. Nếu không có quân Trần từ vùng hạ lưu sông Hồng dấy lên, thì ngai vàng nhà Lý đã khó giữ trọn. Cái ân ấy lớn lắm, từ đó Sảm mới càng ngày càng nương nhờ vào sức họ Trần, để rồi Trần Thị Dung – con gái Trần Lý – được rước vào cung, trở thành Nguyên phi, sau nữa là Hoàng hậu.
Song ơn nghĩa nào cũng mang theo mầm của quyền lực. Khi Huệ Tông lâm bệnh, quyền hành không còn vững, thì chính những kẻ từng là chỗ dựa nay lại thành bóng cây che phủ, vừa là nơi nương náu, vừa như một bức màn u ám dần phủ lên triều Lý.
Trần Thủ Độ, người đàn ông nổi danh cứng rắn, quyết liệt, đang dần bước ra từ bóng của các bậc tiền bối để trở thành trụ cột. Ông ta không nhiều chữ nghĩa như các nho thần, nhưng lại có cái khí phách rắn rỏi của một kẻ quen sông nước, quen binh nhung. Giọng nói không hoa mỹ, nhưng ánh mắt thì sắc như dao, mỗi lời buông ra đều như lưỡi gươm cắm xuống bàn, khiến kẻ nghe không dám cãi. Chính sự quả quyết ấy đã giúp ông thu phục quân sĩ và đặt được chân vững chãi nơi trung ương.

Song điều khiến người đời sau mãi bàn tán chính là mối quan hệ vi tế giữa ông và Trần Thị Dung – đương kim hoàng hậu. Thị Dung là vợ của nhà vua, nhưng cũng là em họ ruột của Thủ Độ. Sợi dây máu mủ ấy khiến cho việc "giúp đỡ nhau" trở thành lẽ thường tình, nhưng trong những lời trao đổi khẽ khàng, những lần gặp gỡ nơi hậu cung hay ánh nhìn trao qua giữa sóng gió triều đình, người ta không rõ đâu là sự tận trung vì gia tộc, đâu là chút tình riêng thầm kín. Mập mờ, mà cũng thấm đượm sự tính toán.
Thủ Độ vốn khôn ngoan, biết rõ Trần Thị Dung là nhịp cầu duy nhất nối họ Trần với ngai vàng. Ông không bao giờ nói ra điều ấy, nhưng trong từng bước đi, từng cách cài cắm người vào cấm vệ, đặt thân tín ở các nha môn, rồi từng lời tâu xin cho tôn thất họ Trần giữ chức vụ trọng yếu... tất cả đều như những quân cờ xếp dần, chờ ngày tung hết. Thủ Độ hiểu rằng, một khi Hoàng hậu sinh con, đứa trẻ ấy sẽ trở thành tâm điểm: vừa là máu mủ của vua Lý, vừa mang giọt máu nhà Trần qua người mẹ. Và nếu nhà vua không đủ minh mẫn để giữ ngai, thì chỉ cần một cái gật đầu khéo léo, họ Trần sẽ nắm vận mệnh cả quốc gia.
Trong lúc ấy, Trần Thị Dung vẫn là bóng dáng mềm mại nơi cung cấm, dịu dàng mà khéo xử, vừa vỗ về cơn bệnh quẫn trí của nhà vua, vừa giữ gìn tình thân với người em họ đang lặng lẽ dàn bày thế cuộc ngoài kia. Người ta chỉ thấy bà thỉnh thoảng hé cửa cung, ánh mắt xa xăm, tựa như đang nghĩ về một điều gì sâu kín lắm, chẳng ai đoán được là nỗi lo cho đứa con chưa chào đời, hay là niềm tin nào đó.
Và thế là, khi vị minh quân chưa kịp cất tiếng khóc chào đời, cả kinh thành Thăng Long đã như đang đứng trên một bàn cờ, mà kẻ cầm quyền thực sự, chẳng còn là vua Lý, mà chính là những kẻ ngoại tộc đang siết dần những ngón tay thép quanh cung điện.