Ngày 20 tháng 1 năm 1822. Sau khi đã phân định rõ ràng tước vị hoàng tộc và soạn Hoàng Triều Tôn Phổ, hôm nay ta sẽ tiếp tục quy định chặt chẽ về lương bổng và đãi ngộ của các quan lại, hoàng thân, hoàng tử và công chúa chưa có tước vị.

Lâu nay, việc cấp bổng lộc trong triều đình không đồng nhất, nhiều người hưởng bổng lộc không tương xứng với chức vụ, gây ra bất công và hao hụt ngân khố. Một số hoàng thân còn ỷ vào huyết thống hoàng tộc để đòi hỏi bổng lộc cao hơn thực tế, làm mất cân bằng tài chính quốc gia.

Từ nay, mọi người trong triều, từ quan lại đến hoàng thân, đều sẽ có chế độ lương bổng rõ ràng, không ai được phép vượt quá quy định.

Khi bá quan đã tập trung đầy đủ trong Điện Cần Chánh, ta chậm rãi cất giọng: "Từ xưa đến nay, chế độ lương bổng của triều đình chưa có quy tắc chặt chẽ, dẫn đến nhiều bất cập. Có kẻ chức nhỏ mà hưởng lộc cao, có người chức cao lại không được đãi ngộ xứng đáng. Bổng lộc của hoàng thân cũng chưa được quy định cụ thể, khiến tài chính quốc gia thất thoát.

Nay trẫm sẽ ban bố chế độ lương bổng mới, đảm bảo công bằng, hợp lý, phù hợp với chức vị của từng người. Các khanh hãy nghe và góp ý!"

Lời ta vừa dứt, Trương Đăng Quế bước ra tâu: "Bệ hạ anh minh! Quả thực, nhiều năm qua, bổng lộc của triều đình có nhiều bất hợp lý. Nếu có quy định rõ ràng, triều cương sẽ thêm vững mạnh!"

Lê Văn Duyệt cũng tán thành: "Một quốc gia thịnh trị phải có chế độ đãi ngộ minh bạch. Thần xin bệ hạ ban bố cụ thể quy tắc lương bổng để mọi người tuân theo."

Ta gật đầu, ra lệnh cho Nội các đọc bản "Quy chế lương bổng triều đình" mà ta đã soạn thảo. Từ nay, lương bổng của quan lại được phân chia thành 9 bậc chính, tương ứng với 9 phẩm quan, mỗi bậc có quy định cụ thể về bổng lộc, ruộng đất, chế độ đãi ngộ.

Phẩm Trật: Nhất phẩm
Chức Quan: Thượng thư, Tổng đốc
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 500 thạch
Bạc (Quan/Năm): 300 quan
Ruộng Công (Mẫu): 100 mẫu

Phẩm Trật: Nhị phẩm
Chức Quan: Tuần phủ, Tham tri
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 400 thạch
Bạc (Quan/Năm): 250 quan
Ruộng Công (Mẫu): 80 mẫu

Phẩm Trật: Tam phẩm
Chức Quan: Án sát, Bố chánh
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 350 thạch
Bạc (Quan/Năm): 200 quan
Ruộng Công (Mẫu): 60 mẫu

Phẩm Trật: Tứ phẩm
Chức Quan: Tri phủ, Tri huyện lớn
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 300 thạch
Bạc (Quan/Năm): 150 quan
Ruộng Công (Mẫu): 50 mẫu

Phẩm Trật: Ngũ phẩm
Chức Quan: Tri huyện nhỏ, Thị lang
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 250 thạch
Bạc (Quan/Năm): 120 quan
Ruộng Công (Mẫu): 40 mẫu

Phẩm Trật: Lục phẩm
Chức Quan: Huyện thừa, Chủ sự
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 200 thạch
Bạc (Quan/Năm): 100 quan
Ruộng Công (Mẫu): 30 mẫu

Phẩm Trật: Thất phẩm
Chức Quan: Huyện úy, Lang trung
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 150 thạch
Bạc (Quan/Năm): 80 quan
Ruộng Công (Mẫu): 20 mẫu

Phẩm Trật: Bát phẩm
Chức Quan: Lại viên, Biện lại
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 100 thạch
Bạc (Quan/Năm): 60 quan
Ruộng Công (Mẫu): 10 mẫu

Phẩm Trật: Cửu phẩm
Chức Quan: Thông lại, Thủ lại
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 80 thạch
Bạc (Quan/Năm): 40 quan
Ruộng Công (Mẫu): 5 mẫu

Lưu ý: Lương bổng được cấp bằng thóc gạo (thạch) và bạc (quan). Ngoài lương bổng, quan lại còn được cấp ruộng công để canh tác. Nếu phạm tội hoặc không hoàn thành nhiệm vụ, lương bổng sẽ bị cắt giảm hoặc thu hồi.

Trương Đăng Quế nghe xong thì tâu: "Chế độ này rất công bằng! Quan càng cao, trách nhiệm càng lớn, bổng lộc càng nhiều. Như vậy ai cũng phải lo làm việc, không thể lười biếng hưởng lộc".

Trước đây, nhiều hoàng thân không có chức vụ nhưng vẫn hưởng lộc cao, khiến ngân khố hao hụt. Từ nay, hoàng thân chỉ được hưởng bổng lộc theo quy định, không thể tùy tiện đòi hỏi.

Tước Vị: Thân Vương
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 800 thạch
Bạc (Quan/Năm): 500 quan
Ruộng Công (Mẫu): 150 mẫu

Tước Vị: Quận Vương
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 600 thạch
Bạc (Quan/Năm): 400 quan
Ruộng Công (Mẫu): 120 mẫu

Tước Vị: Công
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 500 thạch
Bạc (Quan/Năm): 300 quan
Ruộng Công (Mẫu): 100 mẫu

Tước Vị: Hầu
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 400 thạch
Bạc (Quan/Năm): 250 quan
Ruộng Công (Mẫu): 80 mẫu

Tước Vị: Hoàng tử chưa phong tước
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 300 thạch
Bạc (Quan/Năm): 200 quan
Ruộng Công (Mẫu): 50 mẫu

Tước Vị: Công chúa chưa phong tước
Lương Thực Phẩm (Thạch/Năm): 250 thạch
Bạc (Quan/Năm): 150 quan
Ruộng Công (Mẫu): 40 mẫu

Quy định mới:
1. Hoàng thân phải có chức vụ mới được hưởng bổng lộc cao. Nếu không có chức vụ, bổng lộc sẽ giảm dần theo thời gian.
2. Hoàng tử, công chúa chưa có tước vị sẽ được hưởng bổng lộc vừa phải, không thể sống xa hoa.
3. Tôn Nhân Phủ sẽ giám sát việc cấp phát bổng lộc, tránh lãng phí ngân khố.

Lê Văn Duyệt gật đầu tán thành: "Lâu nay, nhiều hoàng thân không làm gì vẫn hưởng bổng lộc lớn. Nay có quy định chặt chẽ, ai cũng phải cống hiến mới được hưởng lộc."

Sau khi công bố, triều đình có nhiều phản ứng: Các đại thần ủng hộ mạnh mẽ, vì chế độ mới giúp triều đình công bằng hơn. Một số hoàng thân không hài lòng, vì từ nay không thể hưởng lộc quá cao nếu không có công trạng. Thái hậu đồng tình, nhưng nhắc nhở ta phải đảm bảo an sinh cho hoàng tộc, tránh để họ bị khó khăn.

Ta đáp: "Trẫm không bạc đãi hoàng thân, nhưng cũng không thể để họ lười biếng mà hưởng lộc lớn. Từ nay, ai có công thì sẽ được trọng thưởng, ai không làm gì thì không thể tiêu xài xa hoa bằng tiền của quốc gia".

Buổi thượng triều hôm nay đánh dấu một cải cách lớn về chế độ lương bổng: Quan lại hưởng lộc theo phẩm trật, không ai có thể vượt quy định. Hoàng thân chỉ được hưởng lộc theo tước vị, không thể tự ý yêu cầu thêm. Ngân khố quốc gia sẽ không còn bị lãng phí vô ích.

Từ nay, mọi người trong triều đều có chế độ đãi ngộ công bằng, không ai được hưởng đặc quyền quá mức. Đây là một bước quan trọng để xây dựng một triều đình vững mạnh và minh bạch