Sau những cải cách về chính quyền, luật pháp và ngoại giao, ta nhận thấy rằng muốn củng cố nền tảng lâu dài cho Đại Nam, ta phải giải quyết tận gốc vấn đề ruộng đất, nông nghiệp và thủy lợi. Đất nước có thể mạnh về quân sự, có thể giàu lên nhờ thương mại, nhưng nền tảng thực sự của quốc gia vẫn là nông dân và đất đai.

Hôm nay, ta triệu tập buổi thượng triều tại điện Thái Hòa, ban bố các chính sách cải cách toàn diện nhằm thay đổi cơ cấu ruộng đất, cải thiện sản xuất nông nghiệp, kiểm soát lũ lụt và phát triển hệ thống kênh đào trên khắp Đại Nam.

Nội dung cải cách

1. Cải cách ruộng đất

Nhìn nhận thực tế, ruộng đất trong nước đang rơi vào tay địa chủ, quan lại và một số thế lực hoàng thân, trong khi phần lớn dân chúng lại không có đất để canh tác. Điều này dẫn đến tình trạng tá điền nghèo khổ, sản xuất đình trệ, đất đai bị bỏ hoang và mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt.

Ta quyết định thực hiện một cuộc cải cách ruộng đất toàn diện với các chính sách sau:
• Hạn điền pháp (限田法): Quy định giới hạn sở hữu ruộng đất đối với mỗi cá nhân và gia đình, nhằm ngăn chặn tình trạng tập trung đất đai vào tay một nhóm nhỏ.
• Quan lại, hoàng thân chỉ được sở hữu tối đa 50 mẫu ruộng.
• Địa chủ giàu có chỉ được sở hữu tối đa 30 mẫu.
• Dân thường có quyền khai hoang, sở hữu từ 5 - 15 mẫu tùy theo khu vực.
• Chia lại đất hoang và ruộng công:
• Nhà nước tiến hành đo đạc lại toàn bộ đất đai trên cả nước.
• Đất hoang hóa sẽ được giao cho dân nghèo khai khẩn, có quyền sở hữu sau 5 năm canh tác liên tục.
• Ruộng công làng xã sẽ được chia lại theo đầu người, đảm bảo công bằng hơn.
• Bảo vệ quyền lợi tá điền: Người cày ruộng thuê phải được ký hợp đồng rõ ràng với chủ đất. Thuế tô (thuê đất) không được vượt quá 30% sản lượng mùa vụ.
• Nhà nước lập "Điền chính viện" để giám sát việc thu thuế và đảm bảo không có địa chủ nào lạm quyền bóc lột nông dân.

2. Cải cách nông nghiệp

Để thúc đẩy sản xuất, ta ban bố các chính sách hỗ trợ người nông dân:
• Miễn giảm thuế trong vòng 3 năm đối với nông dân nhận ruộng mới.
• Cung cấp giống cây trồng, gia súc và nông cụ cho các hộ nghèo để họ có điều kiện canh tác.
• Khuyến khích sử dụng kỹ thuật canh tác mới, học hỏi từ phương Tây và Trung Hoa như luân canh, xen canh, dùng phân bón hữu cơ.
• Xây dựng kho lương thực quốc gia để dự trữ thóc gạo, đề phòng mất mùa và ổn định giá cả trên thị trường.

3. Trị thủy và đào kênh

Nạn lũ lụt và hạn hán đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp. Ta ra lệnh triển khai một loạt công trình trị thủy lớn trên cả nước:
• Kè đê sông Hồng, sông Mã, sông Cửu Long để chống lũ vào mùa mưa.
• Đào thêm kênh tưới tiêu tại vùng Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ để chống hạn vào mùa khô.
• Nạo vét hệ thống kênh cũ và khơi thông dòng chảy tại những vùng đất trũng.

Ngoài ra, ta ban lệnh mở hai đại công trình kênh đào lớn:
1. Kênh Vĩnh Tế (Gia Định – Hà Tiên – Châu Đốc): Mở rộng tuyến kênh cũ, giúp lưu thông hàng hóa nhanh hơn. Tăng cường phòng thủ biên giới phía Tây Nam.
2. Kênh Nhà Lê (Thanh Hóa – Nghệ An – Hà Tĩnh): Nạo vét lại kênh cũ, giúp tưới tiêu và vận chuyển lúa gạo thuận lợi. Giảm nguy cơ hạn hán và tăng sản lượng nông nghiệp miền Trung.

Điện Thái Hòa sáng nay vẫn uy nghiêm như mọi khi, nhưng ta biết hôm nay sẽ không phải là một buổi thượng triều bình thường. Những cải cách ta sắp tuyên bố sẽ đụng chạm đến quyền lợi của nhiều người, đặc biệt là tầng lớp địa chủ và một số hoàng thân, nhưng ta không thể do dự.

Ta ngồi trên ngai vàng, ánh mắt quét qua toàn bộ triều thần. Dưới sân rồng, các đại thần, hoàng thân quốc thích và các quan lại đã tề tựu đầy đủ. Không khí trong điện có chút nặng nề, một số người dường như đã đoán được nội dung của buổi thiết triều hôm nay.

Ta cất giọng trầm ổn nhưng đầy uy nghiêm: "Chúng khanh, trẫm triệu tập buổi thượng triều hôm nay để bàn về một đại sự liên quan đến quốc kế dân sinh, đến vận mệnh của Đại Nam ta. Xưa nay, một quốc gia hưng thịnh không chỉ nhờ vào võ công hay thương mại, mà trước hết phải có một nền nông nghiệp vững mạnh. Nông dân no đủ thì xã tắc mới yên, đất nước mới thịnh."

Ta tạm dừng một chút, rồi tiếp tục: "Nhưng nay, ruộng đất lại tập trung vào tay một số ít địa chủ, hoàng thân, quan lại, trong khi dân đinh thì đói khát, bần cùng, không có đất để canh tác. Nếu cứ tiếp tục như vậy, chẳng phải Đại Nam sẽ dần suy yếu hay sao?"

"Vậy nên, trẫm quyết định ban hành Hạn Điền Pháp, chia lại ruộng đất công và khuyến khích khai hoang. Đồng thời, các chính sách cải cách nông nghiệp, trị thủy, và đào kênh cũng sẽ được thực thi ngay lập tức"

Vừa dứt lời, cả điện Thái Hòa xôn xao. Một số quan cải cách gật đầu tán thành, nhưng nhiều quan bảo thủ, đặc biệt là những người thuộc tầng lớp địa chủ và hoàng thân, lập tức tỏ thái độ bất mãn.

Lê Văn Duyệt bước ra khỏi hàng, cúi người tâu: "Bệ hạ thánh minh! Thần cho rằng chính sách này là cần thiết để đảm bảo quốc gia cường thịnh. Nếu dân nghèo có đất canh tác, thì quốc khố sẽ đầy, quân đội sẽ mạnh, thiên hạ sẽ vững bền. Đây là bước đi sáng suốt của bệ hạ."

Nguyễn Công Trứ cũng chắp tay nói: "Bệ hạ anh minh! Ruộng đất là gốc rễ của sinh kế muôn dân. Nếu cứ để địa chủ thao túng, quan lại chiếm hữu, mà không chia đất cho người thực sự làm ra thóc lúa, thì chẳng mấy chốc nước mất, dân cùng. Thần xin nguyện đi đầu trong việc tổ chức khai hoang và triển khai cải cách này!"

Ta khẽ gật đầu, lòng thầm hài lòng. Nhưng ta biết, trận chiến thực sự mới chỉ bắt đầu.

Lúc này, một nhóm hoàng thân và quan lại địa chủ tỏ rõ thái độ không hài lòng. Nguyễn Văn Nhân, một trong các hoàng thân có nhiều điền sản, bước ra khỏi hàng, giọng bất mãn: "Bệ hạ, từ xưa đến nay, đất đai là tài sản của những người có công khai phá và quản lý. Việc giới hạn sở hữu, chia lại ruộng đất chẳng khác nào tước đoạt tài sản của các bậc trung thần, gia tộc có công với triều đình! Như vậy có công bằng không?"

Một số quan khác cũng đồng loạt tỏ thái độ đồng tình. Trương Đăng Quế, một đại thần bảo thủ, cũng lên tiếng: "Bệ hạ, cải cách là điều cần thiết, nhưng phải cẩn trọng. Nếu làm quá gấp gáp, e rằng sẽ khiến những kẻ bất mãn nổi loạn. Bệ hạ có chắc rằng dân chúng sẽ hài lòng, hay lại có kẻ lợi dụng tình thế để gây rối?"

Ta đập mạnh tay xuống long án, giọng dõng dạc: "Trẫm đã quyết, không ai được bàn lùi! Đất nước là của muôn dân, không thể để một nhóm nhỏ thao túng! Nếu ai còn cố tình cản trở, trẫm sẽ xem xét tội bất trung"

Không khí trong điện trở nên căng thẳng, không ai dám nói thêm.

Thấy không còn ai dám phản đối công khai, ta phất tay, cho thái giám truyền chỉ dụ: "Chiếu chỉ thiên hạ. Kể từ hôm nay, tất cả quan lại, địa chủ, hoàng thân sẽ bị giới hạn số lượng ruộng đất sở hữu. Những ai có quá số ruộng quy định sẽ phải nộp lại cho triều đình để chia cho dân. Ruộng đất hoang hóa phải được khai khẩn trong vòng ba năm, nếu không sẽ bị tịch thu. Người khai hoang được miễn thuế ba năm và được sở hữu ruộng sau năm năm canh tác liên tục. Thành lập Điền Chính Viện để giám sát việc thi hành luật pháp này. Triều đình sẽ huy động nhân lực để thực hiện các công trình trị thủy, đào kênh lớn trên toàn quốc. Ai dám chống lại, coi như kháng chỉ, xử theo quốc pháp"

Sau khi chiếu chỉ được tuyên đọc, các quan đồng loạt quỳ xuống hô lớn: "Hoàng thượng thánh minh! Vạn tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế!"

Phản ứng của dân chúng và nông dân: Hân hoan, vui mừng vì lần đầu tiên có cơ hội sở hữu ruộng đất. Một số nông dân còn quỳ trước cửa cung, dâng biểu tạ ơn.

Phản ứng của địa chủ và quan lại giàu có: Âm thầm bất mãn, tìm cách trốn tránh cải cách, lách luật hoặc chống đối ngầm. Một số người bắt đầu vận động hoàng thân và quan lại bảo thủ để gây sức ép lên triều đình.

Sau khi buổi triều kết thúc, phản ứng trong triều và ngoài cung vô cùng mạnh mẽ. Các đại thần cải cách mừng rỡ, vì đây là bước tiến quan trọng để ổn định xã hội. Quan lại có tư tưởng tiến bộ bắt đầu chuẩn bị kế hoạch triển khai. Hoàng thân, địa chủ ngầm bất mãn, nhiều kẻ tụ tập bàn cách đối phó. Một số kẻ bắt đầu ngầm liên kết với nhau, tìm cách gây áp lực lên triều đình.

Buổi tối, ta được triệu vào cung Thái hậu Thuận Thiên. Bà nhìn ta chằm chằm, giọng chậm rãi:

"Con làm vậy, có biết là đã đụng chạm đến rất nhiều người không? Có chắc là sẽ kiểm soát được tình hình?"

Ta quỳ xuống, giọng chắc nịch: "Mẫu hậu yên tâm. Chỉ cần người dân ủng hộ, trẫm không sợ ai cả".

Bà nhìn ta thật lâu, rồi thở dài: "Nếu con đã quyết, ta không ngăn. Nhưng phải cẩn thận, giang sơn này không đơn giản như con nghĩ đâu."

Sau buổi thượng triều, ta trở về thư phòng, cầm trên tay tấu sớ từ các tỉnh gửi về. Ta biết, những cải cách này sẽ không dễ thực hiện. Phe bảo thủ chắc chắn sẽ phản kháng. Một số địa chủ và hoàng thân sẽ tìm cách lách luật hoặc thao túng nông dân. Trị thủy và đào kênh là công trình lớn, cần nhiều nhân lực và tài chính. Nhưng ta không thể dừng lại.

Ta triệu tập Mật thám ty, ra lệnh giám sát chặt chẽ các thế lực chống đối. Những ai âm mưu phá hoại, kích động dân chúng sẽ bị trừng trị nghiêm khắc. Ngoài ra, ta cũng ra chỉ dụ khuyến khích dân khai hoang, cho phép người nghèo vào các vùng đất mới để sinh sống và lập nghiệp, đảm bảo rằng cải cách này thực sự đến tay người dân.

Ta nhắm mắt lại, trong lòng tràn đầy quyết tâm: "Một đất nước mạnh là một đất nước mà dân không lo đói. Một vương triều vững là một vương triều mà nông dân không bị bóc lột. Dù có khó khăn, ta nhất định sẽ đi đến cùng".