Lần đầu tiên Đan Mạch biết về cậu là năm 2013, Yahya Hassan, mười tám tuổi, nhà thơ. Cậu xuất hiện với gương mặt thiếu niên có đôi mắt u uất, mái tóc xoăn để dài buộc túm sau gáy, đẹp trai và dữ dội như một pho tượng chiến binh Syria cổ đại. Nhưng lời cậu nói còn dữ dội hơn: "Tôi đm nó hận thế hệ cha mẹ tôi".

 Đan Mạch bùng nổ! Lần đầu tiên trên văn đàn xuất hiện một hiện tượng thơ như thế. Trong vòng hai tháng, tuyển tập thơ đầu tay Yahya Hassan bán hết 100.000 bản. Đã rất lâu Đan Mạch mới có một tác phẩm đầu tay thành công như vậy. Tuyển tập thơ của cậu được dịch và xuất bản ra chín thứ tiếng khác, ngoài tiếng Đan. Cùng với thành công của tập thơ là những cuộc phỏng vấn với giới truyền thông, khi cậu phát ngôn thoải mái những điều cấm kỵ. Ví dụ như đạo Hồi và những người như bố mẹ cậu, sùng đạo nhưng vẫn dối trá, làm việc đen trong khi nhận trợ cấp xã hội, đánh đập con cái và ngáng trở chúng hòa nhập vào xã hội Đan Mạch.

 Cậu sinh ra và lớn lên ở Aarhus trong một gia đình tị nạn người Palestine đến từ Liban. Bố mẹ cậu đến Đan Mạch vào cuối những năm tám mươi, kết hôn và sinh ra năm người con. Thơ của cậu kể về ông bố thất nghiệp, nóng tính, luôn đánh đòn trừng phạt con cái tuần tự từng đứa một, không kể con trai hay con gái. Trong khi ông bố đánh con, bà mẹ đập phá đồ đạc để phản đối!

NĂM ĐỨA TRẺ SẮP HÀNG VỚI ÔNG BỐ CẦM GẬY

MỘT BÃI NƯỚC VÀ MỘT ĐÁM KHÓC LA

CHÚNG TÔI LẦN LƯỢT CHÌA TAY RA

Bài Tuổi thơ

 Đọc thơ của cậu, tôi không nghĩ những đau đớn, khổ nhục những đứa trẻ phải gánh chịu là do đạo Hồi. Những đứa trẻ trong những gia đình cùng khổ cũng chịu những hình phạt tương tự, dù có là theo đạo nào, hay có nguồn gốc nào. Nhiều khi, lúc con người ta lún sâu trong cùng quẫn, họ nghĩ rằng chỉ có mình là người bất hạnh nhất trên thế gian.

 Chuyện cậu kể trong thơ có những chi tiết chỉ có ở dân nhập cư, như gia đình họ phải gom tiền gửi về giúp người nhà phẫu thuật. Những người bác hoài niệm về thời vàng son trước chiến tranh với biểu tượng chiếc xe ô tô Marcedes cũ nát trong gara. Hay chuyện bị giằng co giữa hai nền văn hóa, bị cấm nói tiếng Đan ở nhà và tiếng Ả Rập ở trường.

CHÚNG TÔI GOM GÓP THAY THẬN CHO ÔNG BÁC Ở DUBAI

VÀ PHẪU THUẬT TIM CHO ÔNG NGOẠI Ở LIBAN

CHÚNG TÔI TIẾT KIỆM VÌ NGƯỜI KHÁC KHÔNG MAY

GIẤU TIỀN DƯỚI THẢM

ĐỔI RA DOLLAR VÀ CẦU NGUYỆN ALLAH

Bài Quả thận  

 Hassan trở nên nổi tiếng, đài báo tranh nhau phỏng vấn cậu, cậu được tung hô lên tận mây xanh. Điều này trở thành quá sức cho cậu bé mười tám tuổi, mới trước đó sống ở trại cải tạo cho thiếu niên hư đến năm năm. Cậu bị lạc hướng, chửi tôn giáo, chửi bố mẹ, động chạm đến những người Hồi giáo cực đoan đến nỗi cậu cần có cảnh sát bảo vệ (khi cùng quẫn người ta không thiếu thứ để chửi). Cậu được các đảng phái chính trị ve vãn, gia nhập đảng rồi bị trục xuất do lái xe trong khi dùng ma túy. Sáu năm sau thành công của tập thơ đầu, Hassan phải vào bệnh viện tâm thần điều trị.

 Khi người ta tưởng là đã hết hy vọng, bất ngờ tuyển tập Yahya Hassan 2 ra đời. Tập thơ thứ hai cũng thành công không kém tập thơ đầu, được ứng cử cho giải văn học danh giá Nordisk Råds Litteraturpris (Giải văn học của Hội đồng Bắc Âu) năm 2020. Người ta bắt đầu hy vọng vào tập thơ thứ ba, thứ tư từ tài năng trẻ gốc nhập cư này. 

 Nhưng mùa xuân năm 2020, đúng vào cao điểm của dịch covid, Hassan từ biệt thế giới này ở tuổi hai mươi tư. Cảnh sát chỉ xác nhận là cậu mất một mình ở nhà riêng, rằng không có dấu hiệu tội phạm trong cái ch*ết của cậu. Tin trên mạng nói cậu ch*ết do dùng thuốc trị bệnh tâm thần quá liều.

Tôi đã xem chương trình tivi đưa tin đám t*ang của cậu ở Aarhus. Có rất nhiều thanh niên cỡ tuổi cậu đi đưa, phần lớn là đàn ông Trung Đông, có cả một số người Đan. Khi ấy là đầu tháng Năm, Đan Mạch đang cách ly, nhưng đám t*ang cậu được đặc cách vì tổ chức ngoài trời. Những người Hồi giáo trước kia giận dữ với cậu, giờ thừa nhận rằng cậu nói lên điều những người trẻ tuổi nghĩ mà không dám nói. Thậm chí, có người nói trước ống kính truyền hình rằng cậu m*ất đi là một tổn thất cho thành phố quê hương Aarhus, và cho đất nước Đan Mạch.

Hôm đó là ngày mùng năm tháng Năm, năm 2020. Hoa vẫn nở. Cỏ vẫn xanh.

Vĩnh biệt Hassan.