Các bạn có thể nhìn account này và gọi mình là translator, là editor, là "author", là một người cung cấp fic cho shipdom, nhưng mình luôn nhìn nhận bản thân là một người đọc trước tiên. Mình muốn chia sẻ về trải nghiệm đọc fanfic và quan điểm về sáng tạo/ tiếp nhận fanfic của mình một chút, hy vọng có thể được bàn luận cùng các bạn.

Tại sao mình lại thích đọc fanfic? Vì yêu mến những con người tài hoa đáng ngưỡng mộ ở thực tại, nên ao ước được chứng kiến họ ở 1 thế giới mà dù hài hước, dễ thương hay ngập trong khó khăn, đau khổ, vẫn sống ổn, sống tốt và có được một kết thúc xứng đáng. Do vậy, cho đến thời điểm này, mình muốn nói rõ quan điểm của mình với tư cách là một người đọc như sau:

Không đón nhận, không chấp nhận, không ủng hộ bất kỳ tạo phẩm nào mà trong đó những con người tốt đẹp ở ngoài đời bị xây dựng tam quan lệch lạc, bị gắn cho những hành động sai trái không hề có một chút lý trí, bị để cho phần "con" liên tục lấn át phần "người".

Dù là người viết, người dịch hay người đọc thì mình tin, khi đã bước vào ficdom, chúng ta cũng đều có xuất phát điểm giống nhau, đó là tình cảm đáng quý dành cho idol. Chỉ là góc nhìn và cách thể hiện của mỗi người lại khác nhau, nên đôi khi đã dẫn đến những mâu thuẫn và tổn thương không đáng có.

Mình vốn luôn phục những người dám viết. Việc đưa ý tưởng thành hình, từ trong đầu đi đến mặt chữ, chưa bàn tới phong cách hay giá trị truyền tải, đã là một việc cần sự quyết tâm và tình cảm cực lớn. Mình vẫn luôn muốn nhắn nhủ tới tất cả những người đã từng sáng tạo các nội dung dành cho idol rằng, mong các bạn luôn tự hào về những gì các bạn đã tạo ra, vì chúng chứa đựng tâm ý và tình cảm đẹp đẽ của các bạn dành cho những con người xứng đáng.

Nhưng, yêu thương một con người, dù có nhiều đến đâu, cái cốt yếu nhất vẫn là sự tôn trọng. Và ngay cả trong fanfiction, những con người ấy vẫn xứng đáng được có một hình ảnh đáng tôn trọng. Fiction là sân chơi cho trí tưởng tượng, không phải một thế giới có thật, mà sức tưởng tượng thì vô biên. Nhưng với Fanfiction, nơi được công nhận là thế giới giả tưởng được tạo dựng bởi người hâm mộ cho những nhân vật có sẵn, và trường hợp đang nói đến là người thật ngoài đời, thì chắc chắn sẽ phải có rất nhiều giới hạn. Không thể nói rằng nó chỉ là fic, nó không gây ra ảnh hưởng gì hết trong đời thực được. Điều duy nhất đúng đắn là fic chỉ là fic, mọi điều trong fic chỉ là giả tưởng. Nhưng cái sai là coi cứ giả tưởng là có thể viết về mọi thứ, và chấp nhận mọi nội dung.

Mình đọc fanfic cũng hơn chục năm rồi. Từ những ngày xưa cũ khi còn học cấp 2, khi ấy mình chưa thể đọc thuần thục tiếng Anh, còn nguồn fic tiếng Việt thì khan hiếm, nội dung đa phần về tình cảm đời thường, hành văn có phần vụng về, chưa được mượt mà lắm đâu, nhưng mình vẫn rất vui vẻ tận hưởng từng chiếc fic. Riêng việc được dõi theo câu chuyện và hành trình của những người mình yêu thương ở một thế giới hoàn toàn cách biệt với thực tại đã là một niềm vui lớn lao. Đọc fanfic như một việc để mình giải trí gần như mỗi ngày vậy.

Và mình cứ say mê đọc, đúng với câu "bỏ não ra mà đọc". Chẳng kén chọn, phán xét gì, mình tiếp nhận mọi thể loại fanfic, mọi nội dung được viết ra, miễn có nhân vật chính là những người mình yêu thích. Cho đến một ngày sau khi đọc được 1 chiếc fic mà trong đó mô tả rất chi tiết cảnh bias của mình bị một thành viên khác cùng nhóm cưỡng h.iếp, mình bắt đầu thay đổi tư duy đọc. Khi ấy mình lớp 8.

Mình vẫn nhớ như in cảm giác ngỡ ngàng lúc ấy. Mình tự hỏi rất nhiều, tại sao tác giả lại nỡ viết về thành viên đó như vậy, người mà vốn dĩ ở ngoài đời chưa từng sống thẹn với lòng. Đó không phải là bias của mình, mà mình còn thấy lấn cấn, vậy thì những người đặc biệt yêu thương người ấy sẽ có cảm giác như thế nào?

Nhưng ngày ấy, mình chưa có nhận thức vững vàng, chưa có chính kiến và chưa đủ dũng cảm để có thể trực tiếp trao đổi với tác giả. Thật đúng với tinh thần "Không thích đọc thì click back", mình chọn cách dừng lại, không đọc nữa.

Mình vẫn giữ tư duy đó cho đến những shipdom sau này. Mình hào hứng tìm đọc những câu chuyện về họ, nhưng đôi lúc mình vẫn bắt gặp những chiếc fic khiến mình cảm thấy "sai sai", cảm giác lấn cấn khi xưa ùa về nhức nhối. Vậy là mình chủ động tìm hiểu những chủ đề xoay quanh những điều gây lấn cấn kia, để làm rõ những cái mơ hồ trong mình. Và mình nhận ra, có rất nhiều vấn đề là những vấn nạn xã hội được đưa vào fanfic, gắn vào hành động của idol, mà nổi bật nhất là những nội dung về cưỡng bức tình dục, bạo hành tinh thần, lộng ngôn, đã từng bị mình, cùng rất nhiều người khác chưa có cái nhìn đúng đắn và nghiêm túc, vô thức xem nhẹ đi.

Chúng ta nói rằng chúng ta rành mạch giữa fanfic và đời thực. Việc chúng ta viết hay đọc fanfic chỉ đơn thuần là để giải trí, không ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta, đến idol hay tình cảm đẹp đẽ mà chúng ta dành cho họ. Nhưng liệu chúng ta có cảm thấy giải trí hay không, khi tạo ra và dõi theo những câu chuyện mà trong đó những nhân vật mang cái tên và dáng vẻ của những người chúng ta yêu thương bị đặt cạnh những hành vi sai trái vô cùng và gây thương tổn nặng nề đến người khác? Để rồi khi những nội dung ấy vượt quá tầm kiểm soát, chính những con người đáng quý ấy và những nỗ lực bảo vệ họ của chúng ta lại hứng chịu ảnh hưởng tiêu cực nhất?

Khi bản thân đã có chính kiến và nhận thức rõ được đúng sai, thay vì lặng lẽ rời đi như ngày còn nhỏ, mình đã từng thử mạnh dạn nhắn tin riêng với các chủ nhân của những nội dung sẽ gây nhiều tranh cãi, thể hiện quan điểm và góp ý của mình về giới hạn trong fanfic, và mong mỏi những sai lệch ấy sẽ được chỉnh sửa hoặc biến mất. Có thành công, có thất bại, nhưng đó là lúc mình nhận ra, vì những nỗ lực mà idol đã bỏ ra để tạo dựng hình ảnh tốt đẹp, vì những giới hạn không bao giờ được phép phá vỡ, mình có quyền phản bác lại và yêu cầu chỉnh sửa, gỡ bỏ những nội dung đó. Không chỉ vì ficdom ít fic mà mình phải đón nhận và ủng hộ những nội dung sử dụng cái tên và hình ảnh của idol mình cho những điều quá phận. Không chỉ vì ficdom ít fic mà mình phải chấp nhận sự tồn tại của những rác phẩm vẩy một vết nhơ vào những con người mình trân trọng.

Ví dụ chiếc fic mình đọc hồi lớp 8, nếu như đó là câu chuyện về anh A cậu B nào đó do chính tác giả tự khai sinh, thì mình sẽ chẳng quan tâm đâu, có thể gọi đó là một tác phẩm mà tác giả có quyền định đoạt tính cách, số phận của họ. Nhưng nếu những nhân vật đó được lấy cảm hứng từ thành viên nhóm nhạc mình yêu thích, từ những người có thật ở ngoài đời, thì câu chuyện về họ với những nội dung đi quá giới hạn xứng đáng bị coi là rác phẩm. Mà những cái gì là rác thì hoặc cần phải được tái chế, hoặc cần được hoàn toàn triệt bỏ. "Bỏ não ra mà đọc" chỉ đúng với những gì giải trí tích cực mà thôi. "Không thích đọc thì click back" chỉ đúng với những cái thuần về sở thích cá nhân không gây ảnh hưởng đến nhân phẩm và danh dự của người khác.

Theo thời gian, những điều gây tranh cãi sẽ cần được thẳng thắn nhìn nhận để rút kinh nghiệm và sửa đổi. Đâu thể nói ficdom gen 1 gen 2 từ xưa vẫn vậy, đầy ra đó, có sao đâu được. Bản thân mình cũng từng sai và vẫn luôn cố gắng học hỏi từ sai lầm mỗi ngày. Hồi mình còn nhỏ, không ai nói cho mình rằng những nội dung như vậy là sai trái, hoàn toàn chỉ là tự mình cảm nhận, nên mới mông lung thiếu quyết đoán một thời gian rất dài. Vậy nên bây giờ mình mạnh dạn lên tiếng, những mong được chia sẻ quan điểm của bản thân và cùng mọi người mở rộng những góc nhìn mới. Mình muốn được ở trong một cộng đồng shipdom và ficdom lành mạnh, với nhận thức cao, tiêu chuẩn cao, với những chiếc fic chất lượng dành riêng cho idol mình. Mình mong những người viết hãy luôn có trách nhiệm khi sử dụng cái tên và hình ảnh của những con người tốt đẹp ngoài đời. Còn với tư cách là người đọc, việc nhỏ nhất mình có thể làm là thật sự đọc, công khai bày tỏ sự ủng hộ hoặc riêng tư góp ý chân thành tới từng chiếc fic mà mình tiếp cận được. Mình cũng hay comment dạo, và dù các author/translator/editor có nói là làm cho vui thì mình vẫn luôn đọc rất cẩn thận. Các bạn ấy đã dụng công để làm, thì mình cũng muốn dụng tâm để đọc. Cơ mà nếu người đọc đọc có chọn lọc, thể hiện rõ ràng quan điểm khi đọc fanfic, thì người sáng tạo cũng sẽ càng muốn đầu tư hơn vào sản phẩm của họ. Ficdom từ đó sẽ càng phát triển và lớn mạnh theo chiều hướng tích cực nhất.

Chúng ta có thể cùng nhau high moment. Chúng ta có thể cùng nhau sìn fic. Chúng ta cũng có thể cùng nhau gỡ bỏ những điều xấu xí để bảo vệ cho những tình cảm chân thật dành cho những điều ta gọi là Trân quý.